“เธอโชคดีจังที่ได้เห็นเคสนี้ เชื่อไหมว่าเราไม่ได้เห็นคนไข้ตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกแบบนี้มานานเกิน ๑๐ ปีได้แล้วนะ“ ผมบอกลูกศิษย์นัดเรียนแพทย์ ปี ๕ ที่มาดูคนไข้ด้วยกัน Molar pregnancy หรือครรภ์ไข่ปลาอุกเริ่มเป็นโรคที่พบได้ยากขึ้น
“เราโชคดี แต่คนไข้โชคร้ายที่เป็นโรคนี้” ผมกำลังจะปิดการสนทนาในขณะที่กำลังจะเดินออกจากห้องผ่าตัดไป
…
ครรภ์ไข่ปลาอุก ไม่ได้เกิดจากผู้หญิงลงไปว่ายน้ำแล้วตั้งท้องกับปลาหรอกนะครับ แบบว่า ว่ายน้ำท่ากบ แล้วจังหวะจ้วงขาก็มีสเปิร์มของปลาอุกหลุดเข้าไปในช่องคลอด โอ๊ย…ไม่ใช่เลยยยยย
หากแต่การตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกนั้นมันเกิดจากการที่มีรกผิดปกติอย่างรุนแรง
ปกติแล้ว รกจะมีลักษณะเป็นแผ่นเหมือนโรตีหนาๆ และเมื่อส่องกล้องดูรก ก็จะพบว่าส่วนที่เล็กมากๆ ของรกจะมีลักษณะเหมือนสาหร่าย มีหลอดเลือดอยู่ข้างใน ดูเหมือนเหงือกปลา มันทำหน้าที่หาอาหารส่งให้ทารกไง
แต่ครรภ์ไข่ปลาอุกนั้น เหงือกปลาที่ว่ามันกลับกลายเป็นความบวมเป่งเหมือนเม็ดสาคูใสๆ เล็กใหญ่มากมายก่ายกอง
ใช่ครับ มันผิดปกติไง ทำให้รกของครรภ์ไข่ปลาอุกมีลักษณะเหมือนพวงไข่ปลา เหมือนพวงองุ่น และครรภ์ไข่ปลาอุกที่ว่านี่มีก็มี ๒ แบบ แบบแรกคือทั้งโพรงมดลูกมีแต่พวงไข่ปลา ไม่มีตัวเด็ก การรักษาก็คือดูดออกให้หมด แบบที่ ๒ จะมีตัวเด็กอยู่ด้วย คือเด็กก็เป็นตัวอ่อนในครรภ์ ในขณะที่รกมีลักษณะเป็นพวงไข่ปลา
ทั้ง ๒ แบบนี้ ไม่สามารถพัฒนาเป็นทารกปกติได้นะครับ และมันจะเกิดภาวะแทรกซ้อนจากรกผิดปกตินี้ได้มากมาย โดยเฉพาะธัยรอยด์เป็นพิษอย่างรุนแรง หัวใจวาย น้ำท่วมปอด ตกเลือด และตายได้
บางส่วนมันพัฒนากลายเป็นมะเร็งเนื้อรกหลังการรักษาไปแล้วได้ด้วย เอาล่ะ ผมติ๊ต่างว่า พวกเราเริ่มรู้จักการตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกกันแล้วนะครับ
…
เรื่องมันมีอยู่ว่า อาจารย์พี่เปิ้ลแกรับเคสนี้เข้ามาในการดูแลของสายเรา คนไข้ตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกที่มีทารกอยู่ด้วย บอกตามตรง แบบนี้พบยากมาก
ผมได้รับการปรึกษาเรื่องการทำให้ตัวอ่อนแท้งออกมาก่อน แล้วจากนั้นจะทำการดูดรกที่เป็นเม็ดไข่ปลาอุกที่เหลือออก
ปัญหามันก็คือ ภาวะธัยรอยด์เป็นพิษของเธอเป็นรุนแรงมาก เรื่องนี้ทำให้ต้องปรึกษาหมออายุรกรรมโรคต่อมไร้ท่อให้มาช่วยจัดการ ภาวะนี้อาจจะทำให้คนไข้เรารายได้
ต่อมาคือภาวะหัวใจล้มเหลว มันต่อเนื่องมาจากธัยรอยด์เป็นพิษ เรื่องนี้หมออายุรกรรมโรคหัวใจมาช่วยดูให้ เธอถูกใส่สายสวนปัสสาวะ ฉีดยาขับไล่น้ำออกทางฉี่ ใส่สายออกซิเจนแรงดันสูงเพื่อช่วงพยุงระบบหายใจ
ในช่วงเช้าของวันที่เราจะทำแท้งและดูดโพรงมดลูกนั้น จู่ๆ เธอก็เหนื่อยมากขึ้นอีก ทีมของอาจารย์พี่เปิ้ลก็ต้องรีบพาคนไข้ไปตรวจเอกซเรย์หลอดเลือดปอด เนื่องจากมีความกังวลอย่างสูงว่าอาจจะมีลิ่มเลือดอุดตัน ไม่ก็ไอ้เม็ดไข่ปลาอุกอาจจะหลุดเข้าหลอดเลือดไปที่ปอด แล้วเกิดการอุดตันได้ เรียกว่าวิบากขั้นสุด
ส่วนผมน่ะเหรอ
เขากำลังวุ่นวายกันแทบตาย กลับกำลังนั่งขี้อย่างสบายอารมณ์ไม่รู้อิโหน่อิเหน่ เนื่องจากในช่วงเช้ามันคือเวลาว่างอันน้อยนิดของผมที่ขาดหายไปนานมากแล้ว
“แป๊ะ..” ระหว่างนั้นเอง พี่เปิ้ลก็โทรศัพท์เข้ามา “คนไข้น่าจะเริ่มแท้งนะคะ ถุงน้ำแตกแล้ว อัลตราซาวนด์ดูแล้ว น้ำแห้งเลย” เป็นการเล่าเคสที่กระชับมาก
“ครับพี่ สอดยา cytotec ๒ เม็ดเข้าไปเลยพี่ เดี๋ยว ๑๐ โมงเราจะพาไปจัดการกันในห้องผ่าตัด แป๊ะจะรีบเข้าไปครับ”
ไงล่ะ ก็ขี้ให้เสร็จสิครับ รีบหน่อย
ผมรีบเข้าไปจัดการเอกสารที่สำนักงาน และเตรียมไปดูคนไข้ในห้องคลอด แต่ไม่ทันไรเจ้าของไข้ก็โทรมาอีกรอบ
“แป๊ะ..เด็กออกแล้ว เดี๋ยวพี่จะพาไปดูดโพรงมดลูกต่อเองก็ได้นะคะ”
“ใจเย็นพี่ รอแป๊ะก่อน” แล้วผมก็วิ่งเข้าไปในห้องคลอด ผู้คนดูวุ่นวายขวักไขว่รอบเตียงคนไข้ที่มีม่านปิดไว้
คนไข้ของเราดูเหนื่อย อ่อนเพลีย ช่องว่างระหว่างขาของเธอนั้นมีเลือดเปื้อนอยู่ ส่วนของสายสะดือของทารกที่แท้งออกมานั้นถูกหนีบด้วยคีมหนีบสายสะดือ ตัวอ่อนที่เพิ่งแท้งมาถูกนำไปวางไว้ในที่เหมาะสมแล้ว เลือดที่ออกมาจากช่องคลอดนั้นดูปริมาณไม่มากนักอย่างที่คิด
“สวัสดี หมอชื่อธนพันธ์นะเธอ เราจะมาช่วยกันดูแลเธอนะ” เธอคนที่ผมเรียกนั้นดูมีสีหน้ากังวล เรากำลังจะเข็นคนไข้ไปห้องผ่าตัดเพื่อดูดโพรงมดลูกเอารกที่ผิดปกติออก ทางเราพร้อมแล้ว ทีมห้องผ่าตัดก็ส่งสัญญาณมาว่าพร้อมรับแล้วเช่นเดียวกัน
“โอ๊ยยยย หมอ” เสียงคนไข้ดังขึ้นมา “ปวดท้องงงงง”
“อยากเบ่งใช่ไหม” ผมถาม พลางเอามือคลำที่ยอดมดลูกก็พบว่ามันแข็งตึง
“ค่ะ อยากเบ่ง”
“งั้นก็จัดไป” ผมส่งสัญญาณให้อาจารย์ปริ๊นใส่ถุงมือมาช่วย “เอ้า เบ่งเลย”
เลือดก้อนแรกทะลักออกมา คนไข้เริ่มเบ่ง ผมกดยอดมดลูกนิดหน่อย แล้วไอ้ก้อนรกที่เป็นพวงองุ่นก็เริ่มไหลออกมา
“จารย์ปริ๊นดึงรกเบาๆ นะครับ พี่จะกดเหนือหัวหน่าวให้” มันก็คือกระบวนการทำคลอดรกเหมือนคนท้องปกติเลย หากแต่นี่มันคือรกที่น่าสะพรึงมาก ด้วยอายุครรภ์ราว ๑๔ สัปดาห์ แต่รกที่ผิดปกตินั้นมันมีขนาดใหญ่กว่าฝ่ามือ มันเป็นการคลอดรกที่ดูราบรื่น มดลูกจากระดับสะดือ หดเล็กลงมาเหลือเพียงระดับเหนือหัวหน่าว
“เป็นไง โล่งไหม” ผมหันหน้าขึ้นไปถามเธอ
“ค่ะหมอ”
“เดี๋ยวทุกอย่างก็จะดีขึ้น เราจะพาเธอไปดูดโพรงมดลูกในห้องผ่าตัดเพิ่มเติมนะครับ มันจะได้เกลี้ยง เหลือไว้ไม่ดีแน่ ๆ”
“ค่ะ” สีหน้าของเธอดูโล่งขึ้น เพียงแต่ภาวะธัยรอยด์เป็นพิษรุนแรง (thyroid storm) และหัวใจวายนั้นยังคงทำให้เธอเหนื่อยอยู่
เหล่านักเรียนแพทย์ผู้ชายมาช่วยกันเข็นเตียง ผมยืนดูภาพนั้นกับนักเรียนแพทย์ผู้หญิงคนหนึ่ง
“เธอโชคดีจังที่ได้เห็นเคสแบบนี้ แต่คนไข้ไม่โชคดีเลยที่เป็นโรคนี้”
…
“เป็นสามีคนไข้ใช่ไหมครับ” ในช่วงเวลาที่เราเข็นเปลออกจากห้องคลอดไปห้องผ่าตัดนั้น ชายคนหนึ่งมีท่าทีร้อนรนและกึ่งเดินกึ่งวิ่งตามไปด้วย
“ครับ”
“หมอชื่อธนพันธ์นะ ได้ดูแลคนไข้เมื่อกี๊ ตอนนี้ทุกอย่างแท้งออกมาแล้ว สถานการณ์มันกำลังโอเค คนไข้ปลอดภัยดี เพียงแต่เราจะพาไปดูดเอารกที่เหลือนิดหน่อยออกให้หมด คือพวกนี้ยังไงก็ออกไม่หมด เก็บไว้ไม่ได้”
“ครับหมอ”
…
“คุณหมอเห็นหน้าคนที่เป็นสามีคนไข้เมื่อกี๊ไหม” ผมยังคุยกับนักเรียนแพทย์คนเดิม เธอมองหน้าผมเชิงสงสัย
“บางครั้งพวกเราก็ยุ่งจนเกินไป ทำนู่นทำนี่วุ่นวาย มันวุ่นจนลืมเรื่องสำคัญ นั่นคือการสื่อสารกับผู้คนรอบตัวของคนไข้ โดยเฉพาะคู่ชีวิตและพ่อแม่ของเขา” ใช่ครับ นอกจากสามีแล้ว อีก ๓ คนที่เดินตามมาใกล้ๆ กันนั้นก็พอจะคาดเดาได้ ผมได้ยินเสียงชายผู้เป็นสามีผ่อนการเดินลง สายตาดูผ่อนคลาย เขาหันกลับไปหากลุ่มคนสูงวัยด้านหลังและบอกว่า “แท้งแล้ว หมอบอกว่าปลอดภัย” แล้วตามมาด้วยน้ำเสียงแห่งความโล่งใจ
“พวกเขาร้อนรนมากกว่าเรา เขาไม่ได้เป็นหมอ ตลอดสองสามวันที่ผ่านมานี้มีอะไรเกิดขึ้นมากมายกับครอบครัวเขา ข้อมูลทางการแพทย์ถูกสื่อสารมาตลอด ซึ่งแน่นอนว่าพวกเราจะบอกถึงแต่เรื่องราวความอันตราย และผมเชื่อว่า การตายจะอยู่ในบทสนทนานั้นด้วย คุณหมอคิดว่าพวกเขาจะรู้สึกอย่างไร” นั่นสิ พวกเขาจะรู้สึกอย่างไร เพราะตลอดเวลานั้นก็ทำได้เพียงนั่งรอหน้าห้องคลอด เมียจะเป็นอย่างไรบ้างก็ไม่รู้ มันคือความร้อนรนในใจนั่นเอง
…
“ค่ะ” นักเรียนแพทย์ตอบมา ผมเห็นเธอหันกลับไปดูสามีและญาติของคนไข้ ก่อนที่จะเดินเข้าไปในห้องผ่าตัด
…
อาจารย์เปิ้ลมารออยู่ในห้องผ่าตัดอยู่พักหนึ่งแล้ว เธอเข้ามาเพื่อจัดการสื่อสารกับทีมดมยาสลบ บอกความกังวลใจ และสื่อสารสิ่งที่ต้องการแก่พยาบาลช่วยผ่าตัด
“น่าจะดูดโพรงมดลูกอย่างเดียวนะครับ” ผมแจ้งให้ทุกคนในห้องทราบ เพราะก่อนหน้านั้นแผนของพวกเราก็คือ หากตกเลือดมาก เราจะตัดมดลูกเลย “และน่าจะใช้เวลาไม่เกิน ๑๕ นาทีถ้าทุกอย่างราบรื่น”
คุณหมอดมยาเงยหน้าขึ้นมามอง ยิ้มและพยักหน้าตอบ พวกเขากำลังจะใส่ท่อช่วยหายใจ อีกกลุ่มหนึ่งกำลังเตรียมแทงสายเข้าหลอดเลือดแดงที่ข้อมือ
“เดี๋ยวเนฟเป็นคนดูดนะ พี่จะยืนอยู่ข้าง ๆ จารย์ปริ๊นจะไถอัลตราซาวนด์ให้เราดูตลอดเวลา” ผมบอกลูกศิษย์
“เม็ด mole ส่วนใหญ่อยู่ที่ lower uterine segment ครับ” อาจารย์ปริ๊นบอกมาในทันทีที่เขาวางหัวอัลตราซาวนด์บนหน้าท้องคนไข้
mole คือเม็ดครรภ์ไข่ปลาอุก ส่วน lower uterine segment คือมดลูกส่วนล่าง
คุณหมอเนฟค่อย ๆ สอดหลอดดูดเข้าไปในโพรงมดลูก อาจารย์ปริ๊นเป็นคนคอยระวังการทะลุจากการเฝ้าดูที่จอเครื่องอัลตราซาวนด์ ส่วนผมเป็นผู้จัดการทีม และพี่เปิ้ลคือเจ้าของสโมสร
ห๊ะ?
“ดูดได้เลย” ผมออกคำสั่ง และเมื่อนั้น เม็ดครรภ์ไข่ปลาอุกอีกปริมาณหนึ่งก็ไหลออกมาตามการดูด
ผลุก ผลุก ผลุก…ลองนึกภาพการดูดชาไข่มุกได้เลย
ผลุก ผลุก ผลุก
“๒๔๐ ซีซี หมดแล้วนะครับ” ผมแจ้งให้ทุกคนได้รับทราบ “แต่คนไข้ตกเลือด มดลูกไม่ค่อยแข็ง” อาจารย์พี่เปิ้ลขอให้ไปนำยา cytotec มาสอดเข้าไปในรูตูดคนไข้ มันจะทำให้มดลูกแข็งตัวดีขึ้น
“ช่วยดูระดับออกซิเจนด้วยนะครับ ยาตัวนี้อาจจะทำให้ออกซิเจนต่ำลงได้” ผมแจ้งทีมดมยา ใช้นิ้วสอดเข้าช่องคลอดมือหนึ่ง อีกมือกดลงที่หน้าท้องเพื่อให้มดลูกอยู่ในอุ้งมือ กดเอาไว้ มันจะช่วยให้หยุดเลือดได้อีกทางระหว่างรอฤทธิ์ของ cytotec
…
“เธอโชคดีจังที่ได้เห็นเคสนี้ เชื่อไหมว่าเราไม่ได้เห็นคนไข้ตั้งครรภ์ไข่ปลาอุกแบบนี้มานานเกิน ๑๐ ปีได้แล้วนะ“ ผมบอกลูกศิษย์นัดเรียนแพทย์ ปี ๕ ที่มาดูคนไข้ด้วยกัน
”เราโชคดีที่ได้เห็นโรค แต่คนไข้โชคร้ายที่เป็นโรคนี้ แต่นั่นแหละ ผมเองก็ยังคงรู้สึกว่า คนไข้ก็โชคดีเหมือนกันที่ได้พวกเรามาดูแล ดูสิ เขามีอาจารย์หมอสูติ ตั้ง ๓ คนมาดู มีอาจารย์อีก ๒ คนที่รอรับโทรศัพท์หากเกิดปัญหา มีแพทย์ประจำบ้านรวมอินเทอร์นหกเจ็ดคน อาจารย์หมอดมยา และพยาบาลอีกเป็นสิบ” ผมยังคงพูดแบบเดิม เพราะรู้สึกเช่นนั้น
ในขณะที่มดลูกเริ่มแข็ง เลือดเริ่มหยุด ทีมไอซียูก็รอรับช่วงไปดูแลต่อ เธอจะต้องปลอดภัยภายใต้การดูแลของทีมเรา
…
“แป๊ะคะ รู้ไหม เราเพิ่งรับโทรศัพท์ขอต่อส่งคนไข้เข้ามาอีกคน เป็นมะเร็งเนื้อรกที่ลุกลามมาในช่องคลอด ตอนนี้เลือดกำลังออกมาก ทางต้นทางกำลังอัดผ้าก๊อซเข้าไปหยุดเลือดในช่องคลอดกันอยู่” ผมได้ยินเสียงอาจารย์พี่เปิ้ลถอนหายใจหลังจากบอกผมเรื่องเคสส่งต่ออีกรายในช่วงบ่ายวันเดียวกัน
เอิ่ม..ครรภ์ไข่ปลาอุกกับมะเร็งเนื้อรก มันเป็นญาติๆ กัน แต่ดุกว่ามาก
อาถรรพ์มาเป็นคู่ยังคงเป็นจริง
ธนพันธ์ ชูบุญทึ่เล่ามาทั้งหมดนั้นแทบไม่ได้ทำอะไรเลยมั้ย ๑๓ พ.ย. ๖๗
ขอบคุณที่มา : ผศ.นพ.ธนพันธ์ ชูบุญ
https://web.facebook.com/share/p/12F1Wa3ZYjM/