เรื่องเล่าจาก RSA

เราเป็นบุคลากรของโรงพยาบาลท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี ที่โรงพยาบาลมีผู้หญิงท้องไม่พร้อมเข้ามาขอรับบริการยุติการตั้งครรภ์โดยตรง หรือ มาขอรับการปรึกษาที่ศูนย์พึ่งได้ ซึ่งมีการทำงานเพื่อช่วยเหลือผู้หญิงที่ประสบปัญหาท้องไม่พร้อม แม้ว่าโรงพยาบาลเราไม่มีบริการยุติการตั้งครรภ์ แต่สิ่งที่เราช่วยได้คือ การคัดกรอง ซักประวัติ ให้การปรึกษาทางเลือก ส่งพบแพทย์ตรวจอัลตราซาวด์ดูอายุครรภ์* ก่อนประสานไปรับบริการยุติการตั้งครรภ์ โดยแนวทางการส่งต่อ คือ ถ้าเป็นเคสวัยรุ่นอายุน้อยกว่า 20 ปี และอายุครรภ์ไม่เกิน 12 สัปดาห์ จะประสานไปยัง รพ. เครือข่ายในจังหวัดจันทบุรีที่มีบริการยุติการตั้งครรภ์หากเป็นเคสที่ไม่เข้าเงื่อนไขดังกล่าว...

มาหาคำตอบกัน: เหตุใดผู้หญิงท้องไม่พร้อมจึงเลือกยุติการตั้งครรภ์ เรารับรู้วลีนี้กันมานานว่า “ไม่มีผู้หญิงคนไหนตั้งใจท้องเพื่อไปทำแท้ง” แต่..ทำไมจึงยังมีผู้หญิงเข้ารับบริการยุติการตั้งครรภ์ ? เรามาป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พร้อมจะดีกว่าไหม ? แล้วการท้องไม่พร้อมของผู้หญิงเกิดจากสาเหตุใดกันแน่ ? เรามาหาคำตอบกัน..ข้อมูลการให้บริการสายด่วน 1663 ในช่วง 1 มกราคม - 31 กรกฎาคม 2564 พบว่า จำนวนผู้รับบริการที่มาปรึกษาท้องไม่พร้อมจำนวน 26,158 ราย เฉลี่ยเดือนละ 3,337...

เช้าวันหนึ่ง ข้าพเจ้าได้รับเคสส่งปรึกษาจากหอผู้ป่วยนรีเวชกรรมว่า มีแม่วัยรุ่นมาด้วยเลือดออกทางช่องคลอด เมื่อได้คุยจึงพบว่า เอิงเอย (นามสมมติ) อายุ 18 ปี ประสบปัญหาตั้งครรภ์ไม่พร้อม เธอไม่ได้มาโรงพยาบาลกับญาติ แต่มาพร้อมกับผู้คุมของราชทัณฑ์ ! ใช่ค่ะ เธอเป็นผู้ต้องหาที่โดนจับในคดียาเสพติด และใช้สารเสพติดก็เพียงเพื่อต้องการทำให้ตนเองแท้ง…ในระหว่างการควบคุมตัว เธอปวดท้อง และมีเลือดออกทางช่องคลอด จึงถูกนำตัวมารับการรักษา หลังรับการตรวจรักษา ครรภ์ของเธอยังปกติดี ไม่มีภาวะแท้ง...

คุณคิดว่าเสียงของหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมที่เรียกร้องสิทธิในเนื้อตัวและร่างกายของตัวเอง แตกต่างจากการเรียกร้องสิทธิอื่นๆ ในการมีชีวิตไหม  เราอาจเห็นการเรียกร้องสิทธิมากมายจากการถูกลดทอนการมีศักดิ์ศรีในการดำรงตน เรียกร้องสิทธิจากการถูกเลือกปฏิบัติจากสังคมที่เหลื่อมล้ำนี้ คุณคิดว่า .... หากหญิงท้องไม่พร้อมออกมาเรียกร้องสิทธิตรงนี้ จะเป็นอย่างไรคุณคิดว่า ....... เสียงของพวกเธอจะดังสักแค่ไหน หากสังคมยังมองเห็นเป็นเรื่องผิดบาป มากกว่าเรื่องสิทธิของผู้หญิง คุณเองจะก่นด่า หรือ เห็นใจที่พวกเธอเข้าไม่ถึงสิทธิ ไม่มีทางเลือกในการใช้ชีวิต เพราะเราต่างทำให้เรื่องของการยุติการตั้งครรภ์เป็นเรื่องผิดบาป เป็นเรื่องน่ากลัว น่าอายในสังคม เพราะเราต่างไม่ได้มองว่าพวกเธอคือผู้ที่ประสบปัญหา บุคลากรทางการแพทย์เอง ก็ไม่ได้มองว่าพวกเธอคือคนไข้ที่ต้องดูแล รักษาให้สามารถมีชีวิตที่ดีต่อไปได้ พวกเธอจะเป็นคนไข้ก็ต่อเมื่อ ไปทำแท้งเถื่อนตกเลือดมาโรงพยาบาลแล้วเท่านั้นน่ะหรือ ? การปฏิบัติต่อพวกเธอเช่นนี้ จะทำให้เสียงของผู้หญิงเบาลง...

นักสังคมสงเคราะห์ RSA ได้รับการประสานจากสายด่วน 1663 ว่ามีหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมในจังหวัด อายุครรภ์ก็ราว 20 สัปดาห์ ไม่เคยฝากครรภ์ ไม่ต้องการเปิดเผยการตั้งครรภ์ให้ครอบครัวและสังคมทราบ จึงโทรนัดให้มาอัลตร้าซาวด์ที่โรงพยาบาล และให้การปรึกษาทางเลือก เพื่อส่งต่อเครือข่าย RSA ได้อย่างเหมาะสมกับอายุครรภ์ของผู้ป่วย  29 สัปดาห์ 4 วัน นั่นคืออายุครรภ์ในวันที่มาตรวจ ทางเลือกจึงมีแค่ท้องต่อ เพราะไม่สามารถที่จะยุติการตั้งครรภ์ได้แล้ว จึงต้องประเมินศักยภาพว่าจะเลี้ยงดูลูกได้ไหม ประเมินสภาพครอบครัว เศรษฐกิจและสังคม...

“เลี้ยงลูกมันไม่ง่ายเหมือนเล่นตุ๊กตา” คำพูดของแพทย์หญิงท่านหนึ่งที่ได้สัมผัสใกล้ชิดผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เธอเข้าใจ เคารพการตัดสินใจ และให้บริการที่ปลอดภัยทำให้ผู้หญิงไม่บาดเจ็บหรือตายจากการทำแท้งเถื่อน แต่กลับถูกตั้งข้อกล่าวหาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2561 ฐานทำให้แท้งและมีการออกหมายจับและสอบสวนผู้หญิงที่มารับบริการด้วย…นับจากตรงนั้น ถือเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการขับเคลื่อนเพื่อแก้กฎหมายทำแท้งที่เก่าแก่และใช้มานานมากกว่า 60 ปี เพราะการยุติการตั้งครรภ์ไม่ใช่อาชญากรรม แต่คือหนึ่งในบริการสุขภาพ ที่แพทย์ควรให้บริการกับผู้หญิงที่ประสบปัญหาได้อย่างมีศักดิ์ศรี.. “ในบางประเทศ การแก้กฎหมายเป็นไปได้เมื่อมีแพทย์ถูกจับ ถ้าหมอจะต้องเป็นคนคนนั้น หมอก็ยินดี”เริ่มจากเครือข่ายท้องไม่พร้อม และเครือข่ายอาสา RSA ยื่นคำร้องต่อสำนักผู้ตรวจการแผ่นดินในวันสตรีสากลที่ 8 มีนาคม ผ่านไปสองเดือนได้รับคำตอบว่าไม่มีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ จึงได้ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญโดยตรง...

“มีเรื่องอยากเล่าค่ะ..”“มีเคสโดนข่มขืน เป็นผู้พิการเดินไม่ได้ไปที่โรงพยาบาล….. แต่แพทย์ส่งต่อให้ไปที่คลินิก….”“เศร้าจัง….”ในวันที่กฎหมายทำแท้งได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว เราได้รับแจ้งจากโรงพยาบาลรัฐแห่งหนึ่งในจังหวัดภาคเหนือ ว่ามีหญิงอายุ 35 ปี ถูกข่มขืนและตั้งครรภ์ได้ 7 สัปดาห์โดยผู้เป็นแม่ได้อุ้มพามา ที่น่าเห็นใจคือ หญิงนั้นมีความพิการด้านสติปัญญาและกาย เดินไม่ได้ต้องใช้วีลแชร์ ซึ่งกรณีนี้เข้าข่ายกฎหมายทำแท้งมาตรา 305 (3) อย่างชัดเจน คือตั้งครรภ์เนื่องจากมีการกระทำความผิดเกี่ยวกับเพศ ซึ่งภายใต้กฎหมายใหม่นี้ ไม่ต้องมีการแจ้งความ และแม่ผู้พามารับการรักษาที่โรงพยาบาลยืนยันเหตุแห่งการตั้งครรภ์ปัจจุบันการยุติการตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลรัฐ สามารถเบิกจาก สปสช. หรือ...

๒๐ ม.ค. ๖๔ เนื่องจากขณะนี้กำลังมีการพิจารณาแก้ไขกฎหมายเกี่ยวกับการทำแท้งเพื่อให้เกิดความปลอดภัยต่อหญิงที่ท้องไม่พร้อม ผมขอเผยแพร่บทความที่เขียนขึ้นจากประสบการณ์ในการเป็นสูติแพทย์เพื่อให้ทุกคนได้เข้าใจและเห็นใจหญิงที่มีความทุกข์จากการตั้งครรภ์ไม่พร้อมทุกคน 60. Humanized health care (การดูแลคนไข้ด้วยหัวใจบนพื้นฐานความรู้)โดย นพ.พิษณุ ขันติพงษ์วันก่อนผมมีโอกาสเป็นวิทยากรในการอบรมปฏิบัติการ แพทย์และพยาบาลเรื่อง "การดูแลวัยรุ่นและสตรีท้องไม่พร้อมเพื่อป้องกันการแท้งที่ไม่ปลอดภัย" จัดโดย มูลนิธิเพื่อสุขภาพและสิทธิอนามัยเจริญพันธุ์ของสตรี(แห่งประเทศไทย)ร่วมกับ ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย ในหัวข้อ"จริยธรรมวิชาชีพ กับการแท้งที่ปลอดภัย"ผมต้องขอชื่นชม ศ.เกียรติคุณ นพ.กำแหง จาตุรจินดา ผู้ก่อตั้งและประธานมูลนิธิฯ ที่พยายามสร้างความเข้าใจให้คนในสังคมไทยทราบข้อเท็จจริง และยอมรับความเป็นจริงเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ไม่พร้อมในบ้านเราเป็นเวลานานกว่าสิบปีแล้ว...

เนื่องจากหมอเป็นสูตินรีแพทย์ คือ หมอที่ดูแลสุขภาพผู้หญิงและคนท้อง ก็จะมีคนมาปรึกษาเกี่ยวกับประจำเดือนขาด กังวลว่าจะตั้งครรภ์เป็นประจำ ครั้งนี้เป็นครั้งแรกที่มีวัยรุ่นมาปรึกษาประเด็นที่จะเล่าให้ฟังต่อไปนี้ คนไข้ผู้หญิง อายุ 17 ปี : "หมอคะ นู๋เพิ่งมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกใช้ถุงยางถูกวิธี คือ สอดไปได้แค่ตรงหัวของอวัยวะเพศชายของแฟน นู๋มีเลือดออกแค่นิดเดียว ประมาณหยดเดียวได้ คือ สอดได้ไม่หมด แล้วแฟนออกมาหลั่งนอก มันจะมีโอกาสท้องมากน้อยแค่ไหน ควรกินยาคุมฉุกเฉินมั้ย มีตกขาวหลังเสร็จ" ถ้ามองในฐานะหมอ มองด้านวิชาการ มองด้านสุขภาพ...

RSA เราคือแพทย์ 157 คนและสหวิชาชีพ 614 คน จาก 70 จังหวัดที่ให้บริการยุติการตั้งครรภ์ตามหลักวิชาการ ได้รับการแต่งตั้งและสนับสนุนจากกระทรวงสาธารณสุข เรามีองค์ความรู้และมีประสบการณ์ให้บริการยุติการตั้งครรภ์มากที่สุดในประเทศไทย เราไม่ได้อยู่บนหอคอยงาช้างแต่ได้สัมผัสชีวิตผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เราจึงอยากเห็นประเทศไทยพัฒนากฎหมายที่สอดคล้องกับวิชาการและความเป็นจริงที่ไม่ใช่จากความเชื่อส่วนบุคคล ความจริงเรื่องแท้ง#1ผู้หญิงบาดเจ็บและตายจากทำแท้งไม่ปลอดภัยในแต่ละปีสูงกว่าจำนวนผู้ติดเชื้อโควิด 3 เท่า ประเทศไทยมีปัญหาการบาดเจ็บและตายของผู้หญิงไทยที่มีถึงปีละกว่า 3 หมื่นราย ค่อยๆ ลดลงเหลือ 20,000 หมื่นรายในปี 2562 จากความร่วมมือของเครือข่ายการส่งต่อยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย แม้จำนวนผู้หญิงที่บาดเจ็บและตายจะลดลงไป...