เสวนาภาพยนตร์สารคดีเกี่ยวกับการทำแท้ง “JACKSON THE PLACE WITH ONE CLINIC”  

“Jackson The Place with One Clinic” เป็นเรื่องจริงของการต่อสู้อย่างเข้มข้นระหว่างผู้ให้บริการทำแท้งกับกลุ่มศาสนาสุดโต่งและนักการเมืองอนุรักษ์นิยม เดินเรื่องผ่านตัวละครผู้หญิงสามคน คือ ผู้อำนวยการหน่วยบริการทำแท้ง สมาชิกกลุ่มต้านการทำแท้ง และแม่เลี้ยงเดี่ยวจากครอบครัวยากจน หลังการฉายภาพยนตร์จบลง ได้มีเวทีเสวนาเพื่อพูดคุยในประเด็นที่หนังนำเสนอเชื่อมกับการทำงานของเครือข่ายที่ทำงานเรื่องท้องไม่พร้อมในประเทศไทย โดยมีวิทยากรที่ร่วมให้ความเห็น 3 ท่าน และสรุปเนื้อหาได้ ดังนี้

พญ.สายพิณ หัตถีรัตน์ คณะแพทย์ศาสตร์ รพ.รามาธิบดี

“เป็นเรื่องท้าทายมากที่ผู้กำกับสามารถดึงมุมต่าง ๆ จากเหตุการณ์จริงมาให้เราได้ดูกัน ข้อมูลจากทั้งสามฝ่ายก็พยายามทำให้มันกลางมากที่สุด ทั้งคลินิกที่ให้บริการการทำแท้ง เขากดดันจากการเจอโจทย์อย่างไรบ้าง ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ไม่พร้อมเค้าโดนกดดันอย่างไรบ้าง กลุ่มคนที่ไม่ต้องการให้มีการทำแท้งเลย ก็มีวิธีการที่สุดขั้วไปอีกแบบเลย

สิ่งที่น่าสนใจเป็นพิเศษคือ นี่คือการเล่าเรื่องของคลินิกทำแท้งที่เหลืออยู่เพียงที่เดียวในรัฐนี้ ขณะที่คลินิกอื่นถูกกำจัดไปจนหมดแล้ว ทำไมเขายังสามารถเหลืออยู่ที่เดียวได้ ซึ่งสารคดีชิ้นนี้ทำขึ้นมาเพื่อศึกษาในเรื่องนั้น และนี่ไม่ใช่หนังที่นำเสนอเรื่องราวของคนแค่สามกลุ่ม แต่เราเห็นภาพรวมของการเคลื่อนเรื่องการทำแท้งภายในประเทศสหรัฐอเมริกา ที่ก่อร่างเป็นระบบโดยเชื่อมโยงกับความเชื่อด้านศาสนาและการเมืองมันทำให้เห็นว่ามีความเชื่อชุดใหญ่ที่คอยครอบงำ กดดัน จนชีวิตของผู้หญิงที่ตั้งครรภ์ยากยิ่งขึ้นกว่าเดิม

หนังทำได้ดีมากในการดึงอารมณ์จากคนหลายกลุ่ม รวมทั้งขั้วตรงข้าม และมีมุมที่สะท้อนใจหลายอย่าง ทั้งมุมเอพริล ผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม กับชีวิตที่เลือกไม่ได้ ยากจน และไม่ได้เป็นไปตามครรลองของการมีชีวิตคู่ คือมีท้องก่อนจะมีครอบครัว ซึ่งมันสะท้อนระบบความเชื่อและการศึกษาของบ้านเรา ที่บอกว่าห้ามมีเพศสัมพันธ์จนกว่าจะพร้อมมีครอบครัวหรือพร้อมจะมีบุตร ซึ่งการให้ทางเลือกแบบเดียวมันไม่เปิดโอกาสให้ผู้หญิงมีทางเลือกอื่นในการใช้ชีวิตเลย”

วราภรณ์ แช่มสนิท แผนงานสุขภาวะผู้หญิงและความเป็นธรรมทางเพศ

“แม้ว่าหนังจะให้พื้นที่กับคนทุกกลุ่มเท่า ๆ กัน แต่ถ้าดูจนจบเราจะเข้าใจว่าผู้สร้างน่าจะอยู่ฝั่งคนที่สนับสนุนสิทธิการทำแท้ง แต่หนังอาจไม่ได้บอกเราตรง ๆ แต่แสดงให้เห็นจากการฉายภาพของกลุ่มที่สนับสนุนการตั้งครรภ์ต่อ แต่ไม่สามารถช่วยอะไรผู้หญิงที่ไม่พร้อมตั้งครรภ์ และชีวิตของผู้หญิงเหล่านั้นที่ไม่มีทางเลือกและต้องไหลไปกับการต้องท้องต่อ มีชีวิตที่ลำบากอย่างไร

สิ่งที่น่าสนใจคือการที่ผู้กำกับสามารถเข้าไปอยู่ในชีวิตของคนในเรื่องได้จริง ๆ หนังสะท้อนมุมมองให้เราเห็นความเหลื่อมล้ำในมิติอื่น ๆ ทั้งจากตัวละครผิวสี ความยากจน การศึกษา สิ่งเหล่านี้แวดล้อมอยู่รอบ ๆ เรื่องการทำแท้ง นอกจากมิติเรื่องกฎหมายหรือศาสนาที่หนังแนวนี้เรื่องอื่น ๆ นิยมชูขึ้นมา”

ทัศนัย ขันตยาภรณ์ มูลนิธิแพธทูเฮลท์  “การดูหนังเรื่องนี้ทำให้เรารู้สึกโชคดีว่า เวลาเราทำงานเครือข่ายเกี่ยวกับเรื่องท้องไม่พร้อมหรือการทำแท้ง เราไม่ได้แยกตัวเองออกเป็นสองฝ่าย และเราไม่ได้เรียกตัวเองว่า Pro-Choice แต่เรียกพวกเรากันเองว่า Pro-Voice เป็นการ Pro-Voice เสียงของผู้หญิง ผู้หญิงเลือกอะไร เราก็เลือกทางนั้น เพราะเราไปตัดสินคุณค่าของพวกเขาไม่ได้ ซึ่งต่างจากของอเมริกาที่เขาไม่มีตรงกลาง มีแต่ที่เป็นการสนับสนุนหรือต่อต้านการทำแท้งไปเลย ก็เลยรู้สึกว่าโชคดีที่ประเทศเรามีตรงนี้

ในบ้านเรา ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับการทำแท้งเคารพซึ่งกันและกัน และยอมรับว่าถ้าไม่เห็นด้วยกับอีกฝ่ายก็ไม่เป็นไร แค่ทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีที่สุด แต่สุดท้ายคนเลือกจะเป็นผู้หญิงที่มีปัญหา พอดูหนังเรื่องนี้เห็นบริบททางสังคมของอเมริกันแล้วรู้สึกว่าภูมิใจกับการทำงานของเครือข่ายที่เปิดพื้นที่อะไรบางอย่างที่เป็นตรงกลาง ซึ่งถือเป็นจุดเด่นของเรา และทำงานกับทุกภาคส่วนไปด้วยกัน และทำให้เห็นว่าการทำงานเรื่องทำแท้งเราต้องไม่ทอดทิ้งคนที่ไม่เห็นด้วย และสิ่งที่ได้เรียนรู้จากการทำงานของเครือข่ายเราคือ ใครก็ตามที่ได้สัมผัสชีวิตของผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เขาจะเข้าใจและมองผู้หญิงในฐานะมนุษย์และลืมเรื่องการต่อต้านการทำแท้งไปเลย”