เรื่องเล่า

กลางเดือนธันวาคมที่ผ่านมา มีสาวหน้าตาดีวัย 22 มาพบลุงหมอ “หนูมีอาการปัสสาวะแสบค่ะ เจ็บที่อวัยะเพศ และตกขาวด้วย..”  เธอเดินมาแบบไม่คล่องตัว นั่งที่เก้าอี้โดยยกก้นขึ้นเอนหลังแนบกับพนักเก้าอี้ บอกว่าเจ็บระบมที่ก้น เพิ่งมีอาการมากวันนี้และรู้สึกว่ามีไข้ด้วย เมื่อตรวจภายในพบตุ่มน้ำใสเล็กๆ 7-8 ตุ่มเป็นกลุ่ม ที่อวัยวะเพศบริเวณด้านล่างแคมใหญ่ ด้านขวาที่แคมซ้ายมีสองตุ่ม บางตุ่มเริ่มแตกเป็นแผล จริงๆ เธอเริ่มรู้สึกแปลกๆ เมื่อ 1-2 วันก่อน คือมีอาการคันๆ เคืองๆ เจ็บๆ...

“ตั้งแต่ท้องมาก็มีเลือดออกมาตลอด หมอบอกว่ารกเกาะต่ำ พบว่ามีเลือดออกทั้งคืน ไปตรวจที่โรงพยาบาลจังหวัดพบภาวะเลือดจาง อยากยุติการตั้งครรภ์เพราะคลอดลูกคนแรกก็แท้งคุกคามต้องให้เลือด รพ.แจ้งว่าอายุครรภ์เกินกว่าที่จะยุติแล้ว ฉีดยากันแท้งและให้กลับบ้าน จึงพยายามหาข้อมูลเอง มีคนแนะนำให้ซื้อยาจากเน็ตมาใช้เอง....”  ผู้หญิงฝากครรภ์ที่คลินิกใกล้บ้าน แพทย์แจ้งว่ารกเกาะต่ำ ตั้งแต่ท้องมาก็มีเลือดออกตลอดแต่ไม่มาก มีวันหนึ่งเลือดออกตอนกลางคืนจนถึงเช้า จึงไปตรวจละเอียดที่โรงพยาบาลจังหวัด พบภาวะรกเกาะต่ำและเลือดจาง เธอมีลูกอ่อนอายุเพียง 10 เดือน ท้องแรกก็มีภาวะแท้งคุกคามต้องฉีดยากันแท้ง เธอต้องคลอดโดยการผ่าออกและให้เลือดเพราะตรวจพบภาวะเกร็ดเลือดต่ำ จึงไม่อยากตั้งครรภ์ต่อเพราะปัญหาสุขภาพของตนเอง จึงบอกกับหมอไปว่าไม่พร้อมตั้งครรภ์ เจ้าหน้าที่แจ้งว่าท้องโตมากเกินกว่าที่จะยุติการตั้งครรภ์แล้วขอให้ท้องต่อไป ได้ฉีดยากันแท้งให้และให้กลับบ้าน ชีวิตของเธอตอนนี้ หากมีลูกอีกคนโดยที่สุขภาพย่ำแย่คงจะยากลำบาก เพราะเธอต้องทำงาน...

วันนี้ไปเยี่ยมคนไข้ที่ถูกผ่าท้องคลอดและตัดมดลูกไปเมื่อวันก่อนมา ลูกสาวเธอน่ารักน่าเอ็นดู เจ้าเปี๊ยกตัวนั้นมันกำลังถูกจับอาบน้ำในอ่างอาบน้ำเด็กของหอผู้ป่วย พี่พยาบาลกำลังสอนพ่อแม่ในการอาบน้ำเด็กอ่อน สอนไปวักน้ำไป ล้างหัว ล้างหน้า ล้างจิ๋มเด็ก เสียงมันร้องไห้ดังลั่น โบราณว่าไว้ ปอดเด็กจะขยาย เด็กจะแข็งแรง ผมนึกในใจ... ทำไมเราไม่อาบน้ำเด็กอ่อนพร้อมแม่วะ ทำไมไม่ใช้อ่างอาบน้ำของผู้ใหญ่ ให้แม่แก้ผ้าลงไปอาบกับลูกเลย อาบกันไป กอดคลอเคลียกันไป อยากจะรู้นัก ว่ามันจะแหกปากร้องอย่างที่เห็นในวอร์ดแบบเมื่อกี๊ไหม ดีไม่ดี มันอาจจะรู้สึกดีเหมือนได้อยู่ในมดลูกอยู่ก็ได้ น่าสนใจ...ผมเดินออกมาด้วยจิตใจแช่มชื่น เพราะจู่ๆ ก็นึกถึงลูกสาว ที่เมื่อครั้งมันยังตัวเล็กเป็นทารกแบบนี้อยู่นั้น ผมก็อาบน้ำให้ลูกทุกวัน...

 “พร” เป็นหญิงสาวร่างท้วม ผิวคล้ำวัย 25 ปี อดีตพนักงานห้าง มีลูกชายคนเดียวอายุ  9 ปี กำลังเรียนชั้นประถมศึกษา พรไม่เคยทราบมาก่อนว่าตนเองป่วยเป็นโรคไตเรื้อรังเนื่องจากเธอไม่มีอาการผิดปกติใดๆ จนกระทั่ง 3 ปีที่แล้ว พรได้เข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปีของพนักงาน ผลการตรวจเลือดทำให้ทราบว่าตนเองเป็นโรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 ซึ่งเกือบเป็นระยะสุดท้าย พรไม่มีญาติพี่น้องเป็นโรคนี้ แต่เธอมักจะรับประทานอาหารรสจัดมาตั้งแต่เด็ก และทานขนมขบเคี้ยวเป็นประจำ เธอรับการรักษาเพื่อชะลอไตเสื่อมแต่พบว่าไม่ดีขึ้น แพทย์วินิจฉัยว่าเป็นโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย จนกระทั่งเดือนกุมภาพันธ์ 2560 เธอจึงต้องรักษาบำบัดโดยการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม...

วันที่ 12 พฤษภาคม 2559 มีข่าวเวลา 07.36 น. ที่นครราชสีมาพบทารกถูกนำใส่กระเป๋าผ้าวางทิ้งไว้บริเวณศาลารอรถบ้านกรูด หน้าศูนย์มิชลิน เป็นทารกเพศหญิงสภาพถูกห่อไว้ สายสะดือยังติดอยู่ เด็กร้องดี แข็งแรง และถูกนำส่งที่โรงพยาบาลมหาราช ตำรวจตรวจสอบที่เกิดเหตุ ดำเนินการตามกฎหมาย เหตุการณ์แบบนี้เกิดซ้ำๆ อย่างต่อเนื่อง สะท้อนว่าผู้หญิงที่ประสบปัญหาท้องที่ไม่ต้องการ ไม่รู้จักสถานบริการ โรงพยาบาล คลินิก ที่จะให้การปรึกษาทางเลือก และการยุติการตั้งครรภ์ สร้างผลกระทบให้ท้องโตจนสายเกินกว่าที่จะยุติการตั้งครรภ์ทำให้ต้องท้องต่อและทิ้งเด็ก...

การที่หมอคนหนึ่งจะยืนหยัดให้บริการยุติการตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลได้นั้นมันไม่ง่ายเลย ต้องผ่านปัญหาสารพัดและต่อสู้กับอคติมากมายจากบุคลากรในโรงพยาบาลที่เชื่อว่าการทำแท้งนั้นคือบาป ที่จริงแล้วถ้าหมออยู่เฉยๆ ปฏิเสธคนไข้ไป...ดูเหมือนจะง่ายกว่า แต่นั่นไม่ใช่วิสัยของแพทย์ RSA ... การที่ประเทศเรามีผู้หญิงจำนวนมากต้องบาดเจ็บและเสียชีวิตจากการทำแท้งไม่ปลอดภัย ได้ปลุกให้บุคลากรสาธารณสุขจำนวนหนึ่งลุกขึ้นมาในนามของเครือข่ายอาสา RSA เพื่อทำอะไรบางอย่างกับความสูญเสียที่ไม่จำเป็นนี้ แต่การทำงานนั้นกลับไม่ราบรื่นและง่ายดาย โดยเฉพาะในช่วงการระบาดของโควิด19 ณ โรงพยาบาลในอำเภอหนึ่งในภาคอีสาน มีแพทย์และทีมงาน RSA ให้บริการยุติการตั้งครรภ์โดยรับส่งต่อจากสายปรึกษา 1663 หน่วยบริการปรึกษา และจากรพ.ที่ไม่มีบริการนี้ ที่สำคัญคือที่นี่หมอรับบริการที่อายุครรภ์มากกว่า 12 สัปดาห์ ซึ่งเป็นโรงพยาบาลไม่กี่แห่งในประเทศที่ให้บริการ กลางเดือนมีนาคม-ในช่วงต้นของการระบาดของโควิด ทีมงานถูกขอให้ยกเลิกบริการนี้เพื่อเตรียมรับวิกฤตโควิด...

เช้าวันหนึ่ง ข้าพเจ้าได้รับเคสส่งปรึกษาจากหอผู้ป่วยนรีเวชกรรมว่า มีแม่วัยรุ่นมาด้วยเลือดออกทางช่องคลอด เมื่อได้คุยจึงพบว่า เอิงเอย (นามสมมติ) อายุ 18 ปี ประสบปัญหาตั้งครรภ์ไม่พร้อม เธอไม่ได้มาโรงพยาบาลกับญาติ แต่มาพร้อมกับผู้คุมของราชทัณฑ์ ! ใช่ค่ะ เธอเป็นผู้ต้องหาที่โดนจับในคดียาเสพติด และใช้สารเสพติดก็เพียงเพื่อต้องการทำให้ตนเองแท้ง…ในระหว่างการควบคุมตัว เธอปวดท้อง และมีเลือดออกทางช่องคลอด จึงถูกนำตัวมารับการรักษา หลังรับการตรวจรักษา ครรภ์ของเธอยังปกติดี ไม่มีภาวะแท้ง...

เวลาเกือบจะตี ๒ แล้ว ผมเลือกที่จะเปิดกระจกรถแล้วขับลงมาจากอาคารจอดรถของโรงพยาบาลอย่างช้าๆ แสงส่องรายรอบมืดบ้าง สลัวบ้าง สว่างบ้างตามแสงไฟบนเสาส่องริมถนนภายในมหาวิทยาลัย บางอารมณ์ผมชอบแสงจากนีออนสีนวลขาว มันเป็นเหมือนแสงจากอดีต มองโคมไฟนีออนบนเสาไฟฟ้าทีไร มันมักจะพาผมหวนกลับไปยังตรอกข้างบ้านพักนายอำเภอที่บ้านเกิดเสียทุกครั้ง ตรอกตันมีความลึกราวๆ ๓๐๐ เมตร ที่แยกตัวออกมาจากถนนใหญ่สายหลักของตัวเมืองสุราษฎร์ธานี ลึกเข้าไปจนสุดทางคือเรือกสวนเก่าที่เป็นที่อยู่ของพ่อและพวกเรา ปากซอยคือบ้านโบราณที่ถูกปล่อยทิ้งไว้ให้รกร้างมาตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งทึ่ ๒ บ้านร้างที่พาให้ผมมีจินตนาการเพริดแพร้วไปถึงผีบ้านผีเรือนที่อาศัยอยู่ ช่วงเวลาค่ำมืดดึกดื่น มันคือจุดต้นซอยที่ทำให้ผมได้ออกกำลังกายเสียทุกครั้ง “วิ่งป่าราบ” เพราะกลัวผีหลอก...

ในวันที่เธอแบกความเจ็บช้ำมาโรงพยาบาล สามีเธออยู่ไหน? ชมพู นามสมมติ สภาพภายนอกดูอิดโรย ดวงตาเศร้าหมอง มาโรงพยาบาลด้วยความหวังและความบอบช้ำอย่างสาหัสในจิตใจ เธอนำใบอัลตร้าซาวด์มาปรึกษาคุณหมอ ว่าไม่สามารถตั้งครรภ์ต่อได้ คุณหมอส่งพบนักสังคมสงเคราะห์ เพื่อให้การปรึกษาทางเลือก และเยียวยาจิตใจ ให้เธอดีขึ้น ยังไม่ทันเอ่ยคำใดๆ น้ำตาเธอก็พรั่งพรูไหลอาบสองข้างแก้ม นักสังคมสงเคราะห์หยิบกระดาษทิชชูที่ต้องมีไว้ประจำในห้องให้การปรึกษา ยื่นให้เธอ    ชมพู ตั้งครรภ์ท้องที่ 3 จากการกินยาคุมกำเนิดไม่สม่ำเสมอในระยะหลัง เพราะเหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน ที่ต้องหาเลี้ยงครอบครัวเพียงลำพัง ด้วยภาระลูกทั้งสองอยู่ในวัยเรียน และด้วยสถานการณ์โควิด ทำให้รายได้รายวันเธอลดลงครึ่งหนึ่ง ยังดีที่เธอไม่ต้องถูกออกจากงาน แต่ยังต้องทำงานหนักอยู่เช่นเดิม ช่วงไหนรับจ้างตัดยางได้เธอก็จะไปทำ ทำไมเธอจึงหาเลี้ยงครอบครัวเพียงคนเดียว พ่อของลูกอยู่ไหน ? พ่อของลูก สามีของเธอ ที่ยกย่องหญิงอื่นเสมอเธอ แต่เธอต้องจำยอมทนเพราะอาศัยอยู่ในบ้านของสามี ที่นี่ไม่ใช่บ้านเกิดของชมพู เธอมาจากอีกภาคหนึ่งของประเทศ เคยหนีกลับไปอยู่บ้านของตนเองแต่ทนคิดถึงลูกไม่ไหว เพราะสามีไม่ยอมให้ลูกไปอยู่ด้วย จึงกลับมาอยู่ในวังวนชีวิตที่บอบช้ำ ซ้ำแล้วซ้ำเล่าเช่นเดิม... นอกจากสามีจะทำร้ายจิตใจเธอแล้ว ยังมีทำร้ายร่างกายเธอด้วยหากไม่พอใจ และเหตุที่เธอต้องตัดสินใจเลือกยุติการตั้งครรภ์...

พร (ชื่อสมมุติ) อายุแค่ 30 ปีแต่มีลูกมาแล้ว 5 คน คนโตอายุ 15 ปี พรเริ่มมีคู่ตั้งแต่ยังเด็กชีวิตจึงไม่ราบรื่นเลยเพราะว่าในที่สุดก็เลิกรากับสามีคนแรกไป ลูกๆ ทั้งหมดพรดูแลเองโดยมีแม่ตัวเองช่วย ต่อมาได้อยู่กินกับสามีคนปัจจุบัน จนมีลูกด้วยกันตอนนี้อายุได้ 7 เดือน ยังกินนมแม่อยู่ ตอนคลอดลูกคนเล็กหมอถามเรื่องการทำหมัน แต่สุดท้ายพรก็ไม่ได้ทำเพราะกลัวเจ็บ ทำงานหนักไม่ได้ พรพบว่าตัวเองตั้งท้องได้ 8 สัปดาห์แล้ว...