ภาระการสอนเรื่องดูดโพรงมดลูกของสาขาวิชาสูติฯ ยังคงเป็นของผม สถาบันของเราเปลี่ยนจากการใช้เหล็กขูดโพรงมดลูกมาเป็นการดูดด้วยหลอดพลาสติกมานานราว ๑๕ ปีแล้ว การสอนวิธีการใช้เครื่องมือและวิธีการดูดคือสาระที่สำคัญ
๑. คือการตรวจภายในก่อนทำหัตถการเพื่อประเมินดูว่าทำได้ไหม หรือทำไม่ได้
ผมถามลูกศิษย์ว่า อะไรคือข้อห้ามที่สำคัญของการดูดโพรงมดลูก
คำตอบคือ มีการตั้งท้องอยู่ (ถ้าการดูดนั้นมิใช่เพื่อการทำแท้ง) หรือมีการติดเชื้อในช่องคลอดหรือปากมดลูกในขณะนั้น
“มีอะไรอีกไหม” ผมถามนักเรียน
“ไม่มีช่องคลอดครับ” มีเสียงตอบมาจากด้านหลัง
“เดี๋ยววววววว” ผมเบรคแทบหัวคะมำ “ไม่มีช่องคลอดแล้วจะมาให้เราดูดโพรงมดลูกกันเพื่ออออออ?” ผมครวญ แต่ก็นั่นแหละ ความสนุกของการสอนมันก็อยู่ตรงนี้แหละ เชื่อสิ
๒. ใส่อุปกรณ์ปากเป็ดเข้าไปถ่างช่องคลอด
๓. ทาน้ำยาฆ่าเชื้อให้ทั่วช่องคลอดและปากมดลูก
๔. ใช้อุปกรณ์คีมปากเขี้ยว หรือ tenaculum เข้าไปหนีบปากมดลูกไว้ เพราะมันจะทำให้ขั้นตอนการสอดหลอดดูดเข้าโพรงมดลูกง่ายขึ้น
๕. สอดหลอดดูดเข้าไปผ่านปากมดลูกจนปลายหลอดชนยอดโพรงมดลูก
๖. นำกระบอกดูดสุญญากาศมาปิดวาล์ว ดึงก้านกระบอกเพื่อลดแรงดันในกระบอกดูด
เคยเห็นพยาบาลดูดยาเข้าไซริงค์ไหมครับ เวลาเราลดแรงดันของกระบอกขนาดความจุ ๖๐ ซีซีนั่น ก็ทำเช่นนั้นนั่นแหละ
๗. ต่อกระบอกดูดเข้ากับก้านหลอดที่ตอนนี้สอดคาอยู่ในช่องคลอดและปากมดลูกอยู่แล้ว
๘. ปลดวาล์วและเริ่มดูด ดูดจนสิ่งที่อยากดูดออกมาหมด ดูดเหมือนดูดชาไข่มุกนั่นแหละ ปลุ๊กๆๆๆ (เออะ..)
ขั้นตอนนี้ คนไข้จะเริ่มรู้สึกหน่วงท้องน้อย นั่นหมายถึงหัตถการกำลังจะเสร็จ
๙. ดึงอุปกรณ์ทุกอย่างออกมา แล้วสังเกตอาการแทรกซ้อน ถ้าทุกอย่างอยู่ในเกณฑ์ปกติ ก็ให้กลับบ้านได้
มันง่ายแค่นี้เองครับ คนไข้ไม่ต้องดมยาสลบ ไม่ต้องบล็อกหลัง ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล ประหยัดค่าใช้จ่ายลงไปเยอะเชียว
…
“การเลือกขนาดหลอดดูด ก็ต้องดูว่าเราดูดเพื่อวัตถุประสงค์ใด” ผมบอกนักเรียน “ถ้าดูดเพื่อรักษาการแท้ง หรือทำแท้ง ก็ใช้เบอร์ใหญ่หน่อย จะได้ดูดเสร็จเร็ว แต่หากต้องการดูดเพื่อวินิจฉัย ใช้เบอร์เล็กๆก็พอ เพราะเนื้อโพรงมดลูกมันนุ่ม ดูดออกมาพอให้ได้เนื้อไปตรวจก็จบ”
นั่นคือการบรีฟสั้นๆ ก่อนมาฝึกกับหุ่น…
ในช่วงเวลาฝึกการใช้เครื่องมือ นักศึกษาแพทย์คนหนึ่งกำลังทำขั้นตอนที่ ๑-๔ เธอทำได้คล่องแคล่ว
จนมาถึงกระบวนการที่ต้องสอดหลอดดูดเข้าโพรงมดลูก ผมก็ถามว่าจะเลือกขนาดเท่าไหร่ดี
คือก้านหลอดดูดน่ะ ขนาดที่ว่ามันคือเส้นผ่านศูนย์กลาง เช่น เบอร์ ๔ ด้ามจับจะเป็นสีเหลือง มีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๔มิลลิเมตร เป็นต้น
“๔๙ ค่ะ” เธอตอบ
แล้วเสียงพูดคุยในกลุ่มก็เงียบลงชั่วขณะ
“เอิ่ม.นั่นมันขนาดเส้นรอบวงของถุงยางอนามัยไหมลูกกกกก”
เห็นไหม ผมว่าคลาสเรียนของผมนี่มันสนุกจริงๆ
ธนพันธ์ ชูบุญสนุกนิเธอ
๑๗ ธ.ค. ๖๗ ขอบคุณที่มา : ผศ.นพ.ธนพันธ์ ชูบุญ
https://web.facebook.com/share/p/18sXih1WDV/