สิ่งที่ผู้หญิงต้องการทันทีที่พบว่าตนเองตั้งท้องโดยไม่มีความพร้อมคือ ผู้ที่สามารถรับฟังปัญหาอย่างเป็นมิตรโดยไม่ซ้ำเติม/ไม่ตัดสินคุณค่า และให้ข้อมูลรอบด้านเพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจ รวมทั้งความช่วยเหลือที่สอดคล้องกับสถานการณ์และเงื่อนไขชีวิต เพื่อนำมาช่วยคลี่คลายและแก้ปัญหาได้จริงสถานบริการจึงจำเป็นต้องมีผู้ให้บริการปรึกษาทางเลือก เพื่อให้ผู้หญิงได้ตัดสินใจทางเลือกที่สอดคล้องกับเงื่อนไขการดำเนินชีวิต ศักยภาพของตนเอง สามารถปฏิบัติได้จริง และมีความพร้อมในการรับผลที่ตามมาจากการตัดสินใจได้
การปรึกษาทางเลือกมุ่งให้ผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม รับรู้ข้อมูลทางเลือกอย่างเพียงพอและชัดเจน เพื่อคลี่คลายความรู้สึก มีความเข้าใจ มีความเข้มแข็ง เห็นทางออกชีวิต และสามารถตัดสินใจต่อปัญหาที่เหมาะสมสอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการ โดยผู้ให้การปรึกษาทางเลือกมีคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้ (อ้างอิง :เครือข่ายสนับสนุนทางเลือกของผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม)
- มีทักษะในการให้บริการปรึกษา
- มีทัศนะที่เป็นกลาง และเท่าทันต่ออคติตนเองที่เกี่ยวข้องกับท้องไม่พร้อม
- มีความละเอียดอ่อนต่อประเด็นเชิงเพศภาวะ
- สามารถประเมินความรู้สึก ประเมินศักยภาพตามทางเลือกของผู้ใช้บริการได้
บริการปรึกษาทางเลือก มีในโรงพยาบาลบางแห่งในหน่วยที่เรียกว่า “ศูนย์พึ่งได้” และ “คลินิกวัยรุ่น” ซึ่งจะมีผู้ให้การปรึกษาที่รับฟังปัญหาและให้ข้อมูลเพื่อหาทางออกกับการท้องไม่พร้อม หรือหากไม่สะดวกใจไปรับบริการปรึกษาแบบตัวต่อตัว อาจเลือกใช้บริการหน่วยงานให้การปรึกษาทางโทรศัพท์ก็ได้ การปรึกษาทางโทรศัพท์ ถือเป็นช่องทางที่สำคัญในการเข้าถึงเพราะเป็นบริการที่สามารถติดต่อได้ทันที โดยไม่ต้องแสดงตัว
ปัจจุบันมีหน่วยงานที่ให้บริการปรึกษาทางโทรศัพท์ที่ให้บริการที่เกี่ยวข้องกับประเด็นการท้องไม่พร้อม ได้แก่
สายด่วน 1663 ปรึกษาเอดส์และท้องไม่พร้อมในปี 2556 สำนักงานสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้สนับสนุนให้มีการพัฒนาสายปรึกษาเอดส์และท้องไม่พร้อม 1663 รองรับผู้สบปัญหาท้องไม่พร้อม โดยมี 10 คู่สาย การปรึกษาเป็นแบบนรินามเปิดให้บริการระหว่างเวลา 9.00 – 21.00 น. ไม่เว้นวันหยุดราชการโดยอาสาสมัครที่ผ่านการอบรมและประเมินคุณภาพ และมีเจ้าหน้าที่ช่วยเหลือส่งต่อบริการตามทางเลือก มีแนวทางการบริการดังนี้
- ให้การปรึกษาปัญหาเพศสัมพันธ์ที่ไม่ป้องกัน กังวลท้อง ติดเชื้อเอชไอวี และท้องไม่พร้อม ทางโทรศัพท์
- ช่วยประเมินความเสี่ยงทั้งเรื่องเอชไอวีและท้องไม่พร้อมรวมถึงช่วยค้นหาทางเลือกในการป้องกันที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตให้เข้าถึงบริการทางสาธารณสุขที่ปลอดภัย
- บริการแบบนิรนาม เป็นความลับ ไม่ถามชื่อ ไม่โชว์เบอร์ เมื่อโทรจะได้รหัสประจำตัว เพื่อปรึกษาในครั้งต่อไป จึงมั่นใจในการรักษาความเป็นส่วนตัวได้
- ให้บริการปรึกษาทางเลือกท้องไม่พร้อมรวมถึงให้ความช่วยเหลือเป็นรายบุคคลกรณีส่งต่อสถานบริการให้เข้าถึงบริการที่ปลอดภัย
- ให้ข้อมูลคุมกำเนิดหลังคลอดหรือหลังแท้งด้วยวิธีการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพ
สายด่วนสุขภาพจิต 1323 ให้บริการปรึกษาสำหรับผู้มีปัญหาด้านสุขภาพจิต โดยมีหน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุข คือ กรมสุขภาพจิต และสถาบันกัลยาณ์ราชนครินทร์ เป็นผู้รับผิดชอบ การให้บริการ สายด่วนสุขภาพจิต 1323 เปิดให้บริการ 31 คู่สายและมีการเชื่อมต่อคู่สายที่อยู่ตามโรงพยาบาลในเครือข่ายกรมสุขภาพจิตทั่วประเทศ ผู้ให้การปรึกษาทั้งหมดผ่านการอบรมหลักสูตรการให้การปรึกษามาเป็นอย่างดี โดยส่วนใหญ่เป็นนักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ และพยาบาลวิชาชีพ แนวทางการให้บริการของ 1323 เป็นการให้การปรึกษาเบื้องต้นเพื่อคลี่คลายปัญหาด้านจิตใจ โดยมีเจ้าหน้าที่คัดกรองปัญหาก่อน เพื่อส่งต่อให้นักจิตวิทยาที่มีความเชี่ยวชาญเพื่อรับการปรึกษาเพิ่มเติม และหากผู้รับริการต้องการดูแลต่อเนื่อง 1323 ไม่มีระบบส่งต่อ หรือการติดตามต่อเนื่องทางโทรศัพท์
สายด่วน 1300 OSCC ศูนย์ช่วยเหลือสังคม เดิมสาย 1300 คือ ศูนย์ประชาบดี สังกัดกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เพื่อให้บริการปรึกษา แนะนำ ตลอดจนช่วยเหลือผู้ประสบปัญหาทางสังคมต่างๆ เปิดให้บริการ 24 ชั่วโมงทุกวัน ในปี 2556 รัฐบาลได้มีนโยบายจัดตั้งศูนย์ช่วยเหลือสังคม สาย 1300 ได้รับการพัฒนาให้เป็นศูนย์รับแจ้งปัญหาสังคม 4 ด้าน ได้แก่ ความรุนแรง การค้ามนุษย์ การใช้แรงงานเด็ก และการตั้งครรภ์วัยรุ่น สำหรับในด้านปัญหาวัยรุ่นท้องไม่พร้อม ศูนย์ประชาบดี จะให้การปรึกษาเบื้องต้น จากนั้นให้ส่งตอไปยังโรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข เพื่อรับบริการปรึกษาทางเลือกและพิจารณาวางแผนการให้ความช่วยเหลือที่เหมาะสม ยกเว้นในกรณีที่ตัดสินใจตั้งครรภ์ต่อ และต้องการบ้านพักรอคลอด ก็จะส่งต่อไปยังบ้านพักเด็กและครอบครัว ทั้งนี้พบว่า สายด่วน 1300 ผู้ที่โทรเข้ามาขอรับบริการ ส่วนใหญ่เป็นกรณีปัญหาความรุนแรง โดยมีกรณีการตั้งครรภ์วัยรุ่นค่อนข้างน้อย ทั่งนี้ หากพบผู้รับบริการที่ยังไม่สามารถหาทางออกหรือทางเลือกที่คลี่คลายปัญหาได้ สายด่วน 1300 จะส่งต่อมายังสายปรึกษาท้องไม่พร้อม 1663 เพื่อรับบริการปรึกษาทางเลือกต่อไป
ที่มา : หนังสือเครือข่ายท้องไม่พร้อม