แม่เสพยาเสพติดส่งผลกระทบต่อลูกอย่างไร ? คงได้เห็นผ่านตาอยู่เป็นระยะในสื่อสังคมไทย ในโรงพยาบาลเอง ก็พบแม่ที่มาคลอดบุตรใช้สารเสพติดมากขึ้น
เมื่อลงไปทำงานเชิงลึกพบว่าล้วนเป็นการตั้งครรภ์ไม่พร้อมทั้งสิ้น บางเคสพบว่าเมื่อรู้ว่าตนเองตั้งครรภ์ต้องการยุติการตั้งครรภ์ ก็ถูกปฏิเสธจากโรงพยาบาลที่เธอเข้าไปปรึกษาขอความช่วยเหลือ หรือหลายๆ เคสก็เข้าไม่ถึงแหล่งบริการที่ปลอดภัย บ้างยุติการตั้งครรภ์ด้วยตัวเอง แต่ไม่สำเร็จ จึงต้องจำใจตั้งครรภ์ต่อ
แม่ใช้สารเสพติด เมื่อตั้งครรภ์ไม่พร้อม มักไม่ฝากครรภ์ ไม่ดูแลตัวเอง ส่งผ่านสารเสพติดสู่ลูกน้อยเรื่อยๆ กระทั่งคลอด เด็กที่คลอดมาจึงไม่แข็งแรง มีความผิดปกติตั้งแต่กำเนิด รวมถึงมีความเสี่ยงจะเสพยาตั้งแต่อายุยังน้อย
จากการประเมินพบว่าในหลายๆ เคสหลังคลอด แม่ที่เสพยาไม่มีศักยภาพในการเลี้ยงดูบุตร เด็กเสี่ยงต่อการถูกทำร้ายจากพ่อแม่ที่ใช้สารเสพติด และยังพบอีกว่า เด็กที่ถูกกระทำด้วยความรุนแรงจากแม่จนต้องเข้าโรงพยาบาลนั้น โดยส่วนมากเกิดจากแม่ที่ตั้งครรภ์ไม่พร้อม จึงมักไม่มีความรัก ความผูกพันกับเด็กตั้งแต่อยู่ในท้อง
แม่ที่ไม่พร้อมมีลูก เมื่อคลอดแล้ว ไม่สามารถเลี้ยงดูได้ ต้องการจะยกให้คนอื่น ไม่สามารถที่จะกระทำกันได้ง่ายๆ โดยไม่ผ่านเจ้าหน้าที่รัฐ แม้จะยกให้ญาติ หรือคนสนิท ต้องผ่านกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เพื่อประเมินความพร้อมของครอบครัวที่เด็กจะไปอยู่ด้วย ป้องกันการทำร้ายเด็กในอนาคต
เด็กไม่ใช่สมบัติของครอบครัวเพียงอย่างเดียว
แต่เด็กคืออนาคตของสังคมและประเทศที่เราทุกคนต้องช่วยกันปกป้องดูแล
หากเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ในโรงพยาบาล นักสังคมสงเคราะห์โรงพยาบาลจะประเมินความเสี่ยงในการทอดทิ้ง หรือปล่อยปละละเลยเด็ก รวมถึงความเสี่ยงในการทำความรุนแรงกับเด็กของแม่ที่ไม่มีประวัติการฝากครรภ์ แม่ที่พบสารเสพติด แม่วัยรุ่น หากประเมินแล้วพบว่าครอบครัว ไม่สามารถเลี้ยงดูได้ เด็กจำเป็นต้องได้รับการคุ้มครองสวัสดิภาพ จะรายงานต่อพนักงานคุ้มครองเด็ก กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ซึ่งจะเข้ามาทำงานด้วยกัน
*** การยกเด็กให้กับคนอื่นมีความเสี่ยงที่เด็กจะเป็นอันตราย จะเห็นได้ตามข่าว ที่มีการแสวงหาประโยชน์โดยใช้เด็กเป็นเครื่องมือ ซึ่งถือเป็นการค้ามนุษย์รูปแบบหนึ่ง ***
สำหรับแม่ที่ตั้งครรภ์ไม่พร้อม เมื่อคลอดแล้ว คิดว่าเลี้ยงไม่ได้ อย่าหนี อย่าเอาลูกไปทิ้ง หรือยกให้คนที่คิดว่าดูแลลูกเราได้ คุยกับนักสังคมสงเคราะห์โรงพยาบาลก่อน ต้องการเลี้ยงลูกด้วยตนเองแต่ไม่มีรายได้ ต้องการฝากลูกไว้ชั่วคราว หรือยกให้ถาวร เรามีเครือข่ายให้ความช่วยเหลือแม่และเด็ก ทั้งองค์กรรัฐและ NGO
ในกรณีแม่ติดสารเสพติด เรามีการทำข้อตกลงให้เข้าโปรแกรมบำบัดยาเสพติดของโรงพยาบาล และที่สำคัญก่อนออกจากโรงพยาบาลเราจะวางแผนเรื่องการคุมกำเนิดร่วมกันทุกราย เพื่อป้องกันการท้องไม่พร้อมซ้ำอีก โดยหากเราเข้าไม่ถึงคุณ สามารถขอคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์พึ่งได้ (oscc) โรงพยาบาลประจำจังหวัด
หากตั้งครรภ์ไม่พร้อม ต้องการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัย รีบมาปรึกษาก่อนอายุครรภ์จะมากจนต้องจำนนต่อการท้องต่อ โดยสามารถขอรับคำปรึกษาได้ที่เพจ RSAThai หรือ โทรสายด่วนท้องไม่พร้อม 1663 มาหาทางออกที่เหมาะสมกับตัวคุณร่วมกัน คุณไม่ได้อยู่คนเดียวบนโลก หากประสบปัญหาโปรดยื่นมือมาหาเรา
สำหรับเราทุกคนที่อยู่ร่วมสังคมเดียวกัน หากจะกล่าวโทษแม่ติดยา ก็คงจะต้องถามกลับไปถึงโครงสร้างสังคมในปัจจุบัน ว่าเอื้อต่อการสร้างคนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีได้แค่ไหน หากจะกล่าวหาว่าแม่ท้องไม่พร้อมที่เลือกยุติการตั้งครรภ์เป็นแม่ที่ไม่มีความรับผิดชอบ ลองมองกลับอีกด้าน เธอกำลังรับผิดชอบชีวิตตัวเองและสังคมอยู่ก็ได้
ไม่มีใครต้องการทำให้ชีวิตตัวเองดูแย่ และไม่มีผู้หญิงคนไหนตั้งใจท้องเพื่อมาทำแท้ง
สนับสนุนการยุติการตั้งครรภ์ที่ปลอดภัยและการท้องต่ออย่างมีคุณภาพ
ขอบคุณที่มา : เรื่องโดย คุณปาริษา ด้วงทอง นักสังคมสงเคราะห์ชำนาญการ หัวหน้ากลุ่มงานสังคมสงเคราะห์ โรงพยาบาลตรัง RSA ภาคใต้