เรื่องเล่า

เมื่อวันที่ 17 มกราคม 59 มีข่าวโทรทัศน์ พบศพทารกที่มีสายสะดือติดอยู่ลอยมาตามสายน้ำเจ้าพระยาที่จังหวัดสมุทรปราการ ผู้ประกาศข่าวพูดว่า จะมีการติดตามจับกุมแม่ใจร้ายคนนี้ ข่าวนี้ได้สะท้อนว่า ผู้หญิงที่ไม่พร้อมจะเลี้ยงลูกที่จะเกิดมา เมื่อไม่มีหน่วยงานช่วยเหลือ แก้ปัญหาไม่ได้ ก็ต้องคลอดและทำผิดกฎหมาย ซ้ำยังถูกประนามและตีตรา ส่วนผู้ชายที่มีส่วนทำให้ท้องและควรจะต้องร่วมรับผิดชอบกลับไม่มีการกล่าวถึง ในอีกแง่หนึ่ง น่าจะเป็นด้านการเข้าไม่ถึงบริการทางการแพทย์ ตั้งแต่ปัญหายังพอจะแก้ได้ ปัญหาอาจมีความซับซ้อนซ่อนเงื่อนหลายอย่างก็ได้ หรือ เป็นเพราะขาดความรู้ในการดูแลเรื่องของความรัก ความผิดหวัง การเลิกร้างกัน การตั้งครรภ์ การไม่ได้เตรียมพร้อมกายและใจ ข่าวในลักษณะนี้มีให้เห็นมากมาย เช่น...

เรื่องผิดพลาด เป็นเรื่องธรรมดาของชีวิต ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น ความเข้าใจและการยอมรับความรู้สึกของกันและกันของคนในครอบครัวถือว่าสำคัญที่สุด เด็กวัยรุ่นท้องไม่พร้อม มักจะเดินก้มหน้ามารับคำปรึกษา พร้อมผู้ปกครองที่มีสีหน้าแววตาเคร่งเครียด การให้คำปรึกษา/บำบัดครอบครัว ก็เพื่อให้เด็กและครอบครัว ยอมรับกับสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างเข้าใจ เห็นถึงสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา เสริมศักยภาพเด็กและครอบครัวเพื่อให้สามารถกลับไปตั้งหลัก และร่วมเผชิญปัญหาไปด้วยกันได้ บทเรียนชีวิตเรื่องนี้ทำให้เด็กรู้สึกผิดต่อตัวเองและครอบครัว โดยไม่ต้องไปซ้ำเติมด้วยถ้อยคำรุนแรง การหล่อหลอมความรู้สึกเด็กขึ้นมาใหม่ ด้วยการสร้างความรักความเข้าใจ ไม่ได้หมายความว่าสิ่งที่เขาทำนั้นถูกต้อง แผลในใจนี้ติดตัวเด็กไปอีกนาน แต่พลังความรักความเข้าใจใหม่ จะเป็นเกราะป้องกันให้เด็กแกร่งขึ้นเมื่อต้องเผชิญปัญหาต่อไปในวันข้างหน้า เด็กจะมีทักษะในการจัดการกับปัญหาได้ดีกว่าเดิม หากเราผลักไสลูกออกจากบ้าน ประตูบานไหนจะเปิดรับลูกของเราไม่มีใครทราบ อ้อมกอดที่สวมกอดลูกแทนเราอาจไม่ปลอดภัย อย่าปล่อยให้เด็กต้องไปเผชิญกับปัญหาตามลำพังอย่างไม่รู้ผิดถูก   เมื่อเกิดเหตุการณ์ท้องไม่พร้อมขึ้นในครอบครัว ควรใช้โอกาสนี้ในการสอนลูกใหม่ และกลับมาทบทวนตัวเอง ว่าเราบกพร่องในบทบาทพ่อแม่อย่างไรบ้าง เมื่อพลั้งพลาด กอดก่อนสอนทีหลัง ยังใช้ได้เสมอมา  การประสบปัญหาว่าแย่แล้ว การไม่มีคนอยู่ข้างๆ...

“มีผู้หญิงท้องและเป็นโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ล้างไต 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ต้องการยุติการตั้งครรภ์ จะใช้ยาได้ไหม มีความเสี่ยงอะไรบ้าง” คำถามจากเครือข่ายแพทย์พยาบาลอาสา RSA ภาคเหนือที่โรงพยาบาลแห่งหนึ่ง เรื่องราวของผู้หญิงคนนี้ลุงหมอจะเล่าให้ฟังในตอนต่อไปนะครับ แต่ตอนนี้ขอคุยเรื่องโรคไตและท้องให้ฟังก่อนครับ  ประเทศไทยมีคนเป็นโรคไตเรื้อรังประมาณ 7 ล้านคน อายุ 18 ปีขึ้นไปเป็นโรคไตเรื้อรังระยะที่ 1-5 เท่ากับ 4.6%-17.5% ของประชากร แต่ที่รู้ว่าตัวเองเป็นโรคมีน้อยมากเพียง 1.9%  ซึ่ง ระยะที่...

“เลี้ยงลูกมันไม่ง่ายเหมือนเล่นตุ๊กตา” คำพูดของแพทย์หญิงท่านหนึ่งที่ได้สัมผัสใกล้ชิดผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เธอเข้าใจ เคารพการตัดสินใจ และให้บริการที่ปลอดภัยทำให้ผู้หญิงไม่บาดเจ็บหรือตายจากการทำแท้งเถื่อน แต่กลับถูกตั้งข้อกล่าวหาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2561 ฐานทำให้แท้งและมีการออกหมายจับและสอบสวนผู้หญิงที่มารับบริการด้วย…นับจากตรงนั้น ถือเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการขับเคลื่อนเพื่อแก้กฎหมายทำแท้งที่เก่าแก่และใช้มานานมากกว่า 60 ปี เพราะการยุติการตั้งครรภ์ไม่ใช่อาชญากรรม แต่คือหนึ่งในบริการสุขภาพ ที่แพทย์ควรให้บริการกับผู้หญิงที่ประสบปัญหาได้อย่างมีศักดิ์ศรี.. “ในบางประเทศ การแก้กฎหมายเป็นไปได้เมื่อมีแพทย์ถูกจับ ถ้าหมอจะต้องเป็นคนคนนั้น หมอก็ยินดี”เริ่มจากเครือข่ายท้องไม่พร้อม และเครือข่ายอาสา RSA ยื่นคำร้องต่อสำนักผู้ตรวจการแผ่นดินในวันสตรีสากลที่ 8 มีนาคม ผ่านไปสองเดือนได้รับคำตอบว่าไม่มีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ จึงได้ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญโดยตรง...

“หมอรู้ไหม บางทีฉันก็ต้องถามตัวเอง ว่าเรากำลังข่มขืนสามีอยู่รึเปล่า” เธอเป็นคนเปิดประโยคนี้ออกมาก่อนที่ผมจะได้อธิบายว่าการตรวจภายในไปเมื่อครู่นั้นพบเจออะไรบ้าง “หมอจำฉันได้ไหม ฉันเคยมาหาหมอเมื่อคราวก่อนเพื่อจะให้หมอทำรีแพร์ให้” เธอยังคงเรียกสติผมให้กลับมาสู่การสนทนา หลังจากที่เห็นผมทำท่าตะลึงจากบทสนทนาแรก “จำได้สิ” ตอบว่าจำได้ เพราะเหลือบมองในประวัติเก่า ผมเขียนบันทึกการรักษาเอาไว้“ทำไมจะจำไม่ได้ เธอคือคนที่หมอบอกว่าจิ๋มปกติ จิ๋มของเธอหนีบได้แรงดี และท้ายที่สุดก็ไม่ยอมทำรีแพร์ให้” เธอยิ้มและพยักหน้า “หมอยังพูดว่า หากจะให้จิ๋มเล็กกว่านี้ ก็เป็นรูตูดแล้ว” เธอแทบจะพูดประโยคนี้ขึ้นมาพร้อมผม “ใช่ ผมก็ยังจำเรื่องราวนั้นได้” จะว่าไป ที่จำได้ก็เพราะในค่ำวันนั้น ผมได้เขียนเรื่องราวของเธอบันทึกเอาไว้ในรูปแบบเรื่องสั้นนั่นเอง ผมจำทุกเรื่องที่เขียนลงไปได้เสมอ และผมบอกเธอไปว่า “เมียไม่ใช่นางบำเรอ” “ฉันไม่ได้จำจิ๋มของเธอเอาไว้หรอกนะ...

บ่ายวันหนึ่งผมเปิด Smart Phone พบมีคน Line เข้ามา ซึ่งเป็นคนที่ไม่เคย Line คุยกันมาก่อน “อาจารย์คะ หนูมีเรื่องปรึกษาค่ะ หลานตั้งท้อง…แต่เรายังไม่พร้อม คือ หนูเคยเป็นลูกศิษย์อาจารย์ค่ะ” ผมตอบไปว่ายินดี พร้อมกับถามถึงอายุครรภ์ ทางปลายทางตอบมาว่า 12  สัปดาห์ ผมจึงแนะนำให้พาหลานมาพบผมที่โรงพยาบาล… สองวันต่อมา พยาบาลที่ไลน์มาหา ก็มาพบที่คลินิกเพื่อนวัยรุ่น โดยทั่วไปตามขั้นตอนของคลินิก เมื่อมีผู้ประสบปัญหาท้องไม่พร้อมต้องได้รับการปรึกษาทางเลือกก่อน หากเลือกยุติการตั้งครรภ์ พยาบาลก็จะดูข้อบ่งชี้ยุติการตั้งครรภ์ และประเมินสุขภาพจิต...

ท้องไม่พร้อมในสถานการณ์ โควิดระบาด มีความยากลำบากอย่างไร ? แล้วเพราะอะไร... เราจึงต้องป้องกัน? นักสังคมสงเคราะห์อาสา RSA มีเรื่องเล่ามาแบ่งปัน “จันทร์เจ้า” นามสมมติ ถูกสามีทำร้ายร่างกายเธอเป็นประจำ เค้าติดการพนัน ไม่เคยเหลียวแลภาระในครอบครัว ลูกชายวัย 7 ขวบ ซึมซับพฤติกรรมรุนแรงจากพ่อไปเรื่อยๆ จันทร์เจ้าเจ็บปวดทั้งร่างกายและจิตใจจนป่วยเป็นโรคซึมเศร้า จึงตัดสินใจแยกทางได้ปีกว่าแล้ว ในวันหนึ่ง..สามีก็กลับมาหาเธอในวันที่เลิกกินยาคุมกำเนิดไปแล้ว แล้วจากไปโดยทิ้งปัญหาไว้ หลังจากพบว่าตั้งครรภ์ ก็ส่งผลให้โรคซึมเศร้าของเธอรุนแรงขึ้น จันทร์เจ้าคิดสั้น ไม่อยากมีชีวิตอยู่...

บทความนี้จึงจะชี้ให้เห็นข้อเท็จของสถานการณ์ผู้หญิงที่ต้องการยุติการตั้งครรภ์ในอายุครรภ์ต่างๆ และที่เกิน 12 สัปดาห์ และงานวิจัยที่จะเปิดเผยคัดค้านร่างกฎหมายและความคิดเห็นขององค์กรวิชาชีพ มาติดตามกันนะครับ โดยขอยกความคิดเห็นที่เห็นต่าง ขัดแย้งทางความคิดของการยุติการตั้งครรภ์มาดูกัน ผู้ที่ไม่ค่อยเห็นด้วย : “สิ่งที่พวกคุณ (หมอที่ให้บริการยุติการตั้งครรภ์) พูดมาว่าผู้หญิงที่ต้องการทำแท้งมีเหตุผล มีข้อบ่งชี้ แต่กลับไม่ได้รับการช่วยเหลือ ต้องไปเสี่ยงชีวิตทำแท้งกับหมอเถื่อน แล้วต้องติดเชื้อ ตกเลือด มันเป็นเรื่องเดิมๆ ที่วนเวียนได้ยินได้ฟังมาตลอดเป็นสิบๆ ปี พวกหมอที่ชอบทำแท้งก็ทำไป แต่หมอที่ไม่ทำแท้งจะไปว่าเขาผิดก็ไม่น่าจะได้นะ เขาไม่ผิดเพราะมีความเชื่อต่างกันว่ามันเป็นบาป ทำร้ายเด็ก...

“.... คุณครูสั่งให้เขียน เรียงความเรื่องแม่ฉัน บอกให้ส่งให้ทันวันพรุ่งนี้ มันยากจังทำไม่ไหว หนูแม่ไม่มี แล้วจะเขียนให้ดียังไงเป็นห่วงก็ไม่รู้ ดูแลก็ไม่คุ้น กอดแม่อุ่นจริง ๆ มันจริงไหม พร้อมหน้ากันทานอาหาร เคยมีแค่ฝันไป ไม่มีเพลงกล่อมใด ไม่มีห่มผ้าไม่เคยอุ่นเลย กอดหมอนไม่เคยอุ่นใจ นอนหลับไปอย่างเดียวดายทุกที ไม่มีอะไรจะเขียน ให้ครูได้อ่านพรุ่งนี้ บนหน้ากระดาษก็เลอะน้ำตาถ้าแม่ฟังอยู่ ไม่ว่าแม่อยู่ไหน ไม่ว่าแม่เป็นใคร ช่วยส่งรักกลับมา ถ้าแม่ฟังอยู่ คิดถึงหนูหน่อยหนา หนูขอสัญญาว่าหนูจะเป็นเด็กดี  .......

เวลาเกือบจะตี ๒ แล้ว ผมเลือกที่จะเปิดกระจกรถแล้วขับลงมาจากอาคารจอดรถของโรงพยาบาลอย่างช้าๆ แสงส่องรายรอบมืดบ้าง สลัวบ้าง สว่างบ้างตามแสงไฟบนเสาส่องริมถนนภายในมหาวิทยาลัย บางอารมณ์ผมชอบแสงจากนีออนสีนวลขาว มันเป็นเหมือนแสงจากอดีต มองโคมไฟนีออนบนเสาไฟฟ้าทีไร มันมักจะพาผมหวนกลับไปยังตรอกข้างบ้านพักนายอำเภอที่บ้านเกิดเสียทุกครั้ง ตรอกตันมีความลึกราวๆ ๓๐๐ เมตร ที่แยกตัวออกมาจากถนนใหญ่สายหลักของตัวเมืองสุราษฎร์ธานี ลึกเข้าไปจนสุดทางคือเรือกสวนเก่าที่เป็นที่อยู่ของพ่อและพวกเรา ปากซอยคือบ้านโบราณที่ถูกปล่อยทิ้งไว้ให้รกร้างมาตั้งแต่สมัยสงครามโลกครั้งทึ่ ๒ บ้านร้างที่พาให้ผมมีจินตนาการเพริดแพร้วไปถึงผีบ้านผีเรือนที่อาศัยอยู่ ช่วงเวลาค่ำมืดดึกดื่น มันคือจุดต้นซอยที่ทำให้ผมได้ออกกำลังกายเสียทุกครั้ง “วิ่งป่าราบ” เพราะกลัวผีหลอก...