ความรู้ท้องไม่พร้อม

จากการประชุมเรื่อง “สังคม (ไม่)ทําอะไรกับท้องของวัยรุ่น” จัดโดยเครือข่ายสนับสนุนทางเลือกของผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อมครั้งที่46 (1/2562 ) เมื่อวันที่ 29 มกราคม 2562 ในงานประชุมวิชาการสุขภาวะทางเพศระดับชาติครั้งที่ 3 ณ โรงแรม เซ็นทราศูนย์ประชุมวายุภักดิ์ สาระสำคัญของการประชุม ผู้หญิงท้องต่อส่วนใหญ่อยู่ในภาวะจำยอม เพราะไม่สามารถทำแท้งได้เนื่องจากมีอายุครรภ์ที่สูง มีความเสี่ยงสูงต่อการทำแท้งเองและไม่ปลอดภัยมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น ส่วนใหญ่จะรู้สึกโดดเดี่ยว และต้องปรับตัวเพื่อให้เกิดการยอมรับที่ตนเองจะต้องท้องต่อจนคลอดต่อไปผู้หญิงท้องไม่พร้อมและท้องต่อในลักษณะนี้จำนวนมากจึงไม่ได้ฝากครรภ์หรือมาฝากเมื่ออายุครรภ์มากแล้วใกล้คลอดและอาจตกอยู่ในสภาวการณ์เปราะบาง ต่อการตัดสินใจทิ้งลูกเมื่อคลอดแล้ว พบตัวอย่างกรณีวัยรุ่นท้องในชุมชน จากประสบการณ์ของโครงการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นจังหวัดนครพนมวัยรุ่นยังไม่รู้สึกปลอดภัยหรือไว้วางใจเมื่อต้องเข้าสู่กระบวนการช่วยเหลือที่ซับซ้อน...

พี่คะ เวลามีเพศสัมพันธ์ เจ็บมากเลยค่ะ เกิดจากอะไรคะ ? อาการเจ็บ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ โดยอาจแบ่งได้ เป็น ทางกาย และทางใจ ทางกาย สาเหตุทางกายก็เช่น ความเจ็บปวดที่สามารถเห็นได้ชัดเจน มีอาการตกขาวผิดปกติ เกิดการเสียดสีก็อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บได้ ส่วนเหตุทางใจ ก็อาจเป็นความรู้สึกจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ยังไม่พร้อม การเล้าโลมยังไม่เพียงพอ ประสบการณ์ที่เกิดขึ้นอารมณ์ความรู้สึกขณะมีเพศสัมพันธ์ในคราวก่อน เป็นเหตุที่ทำให้เรารู้สึกกังวล และกลัว ส่งผลกับการมีครั้งต่อไปได้เหมือนกัน คงต้องหาสาเหตุและแก้ไข...เจ็บตรงไหน...

ยาฉีดคุมกำเนิด เป็นการคุมกำเนิดที่ต้องใช้บุคลากรทางการแพทย์รับบริการได้ที่โรงพยาบาลของรัฐและเอกชนและคลินิกเอกชนบางแห่ง ยาฉีดคุมกำเนิคมี 2 ชนิด คือ ฉีดแล้วคุมได้ 3 เดือน และ 1 เดือน โดยฉีดที่กล้ามเนื้อต้นแขน หรือสะโพก หลังฉีดอาจมีอาการปวดตึงๆ ในบริเวณที่ฉีดยาประมาณ 1 วัน แล้วจะหายไปเอง ที่สำคัญคือ หลังฉีดยาอย่าไปคลึงบริเวณที่ฉีดยาเพราะจะทำให้ยาถูกดูดซึมเร็วเกินไป การรับบริการ ให้ไปรับบริการฉีดยาใน 5...

“ถุงยางอนามัย" เป็นเรื่องของคนสองคนที่ต้องพูดคุยและช่วยกันเตรียมไว้ เพราะการมีเซ็กซ์ที่ปลอดภัยไม่ใช่เรื่องน่าอาย แถมยังทำให้ทั้งสองฝ่ายต่างมีสุขภาพทางเพศที่ดีอีกด้วย เป็นที่รู้กันว่าอุปกรณ์คุมกำเนิดส่วนใหญ่นั้น ผลิตขึ้นโดยมุ่งไปที่ผู้หญิงเป็นสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นยาคุมกำเนิดแบบเม็ด ยาฉีดคุมกำเนิด หรือห่วงคุมกำเนิด ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่มุ่งไปที่การป้องกันท้องแต่ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ เอชไอวี/เอดส์ ในขณะที่ถุงยางอนามัยเป็นอุปกรณ์การคุมกำเนิดอีกชนิดหนึ่ง และเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่จะช่วยให้ปลอดภัยจากการติดโรคได้มากที่สุดและยังป้องกันท้องได้อีกด้วย ความกังวลใจถึงผลที่จะตามมาของการมีเพศสัมพันธ์อาจเกิดขึ้นทั้งหญิงและชาย แต่ปัญหานี้ดูจะตกหนักที่ผู้หญิงมากกว่า สิ่งที่ผู้หญิงส่วนใหญ่มักจะกังวลนั้นเป็นเรื่อง "ท้องโดยไม่ได้ตั้งใจ" มากกว่าที่จะกลัวการติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์จากคู่นอน ทั้งที่จริงๆ แล้วเรื่องท้องไม่ใช่ปัญหาเดียวที่สำคัญ เพราะการติดโรคทางเพศสัมพันธ์โดยเฉพาะเอชไอวี /เอดส์ ซิฟิลิส ก็สำคัญไม่แพ้กันเลย และประเด็นหลังนี้มีโอกาสเกิดขึ้นได้ทั้งกับผู้หญิงและผู้ชายเท่าๆ...

ขณะมีประจำเดือนอาจมีอาการปวดท้องน้อยได้ อาการดังกล่าวอาจเกิดขึ้นเนื่องจาก มีเลือดคั่ง หรือมีการหดเกร็งของกล้ามเนื้อมดลูกในระหว่างมีประจำเดือนเพราะกล้ามเนื้อมดลูกบีบรัดตัวเพื่อขับเลือดออก อาการปวดประจำเดือน หรือปวดท้องเมนส์โดยทั่วไป เกิดขึ้นเนื่องจากผนังมดลูกมีการสร้างสารชนิดหนึ่ง คือ โพรสตาแแกลนดิน หลั่งออกมามากทำให้มีการบีบตัวของกล้ามเนื้อมดลูก หดรัดตัวแรงขึ้น นอกจากนี้ยังทำให้เส้นเสือดในส่วนอื่น ๆ ของร่างกายหดรัดตัวด้วย จึงทำให้ขณะมีประจำเดือนผู้หญิง บางคนอาจมีอาการปวดศีรษะ คลื่นไส้ ท้องเดิน ซึ่งอาการเหล่านี้ถือว่าเป็นเรื่องปกติ อาการปวดประจำเดือนมักจะเกิดขึ้นเป็นระยะ ๆ บางคนจะเริ่มปวดตื้อ ๆ ก่อนที่จะมีประจำเดือน...

ประจำเดือน รอบเดือน ระดู หรือ เมนส์ มาจากภาษาอังกฤษว่า Menstruation เป็นสัญญาณบอกว่า "ฉันเป็นสาวแล้วนะ" และพร้อมที่จะตั้งครรภ์ได้แล้ว ผู้หญิงอย่างเราเกิดมาพร้อมกับไข่ประมาณ 250,000 ใบในรังไข่แต่ละข้าง แต่จะมีไข่ที่เติบโตทั้งหมดราว 400 กว่าใบเท่านั้น ในแต่ละเดือน ร่างกายจะปล่อยไข่ออกจากรังไข่หนึ่งใบ ไข่ใบนี้จะเคลื่อนไปตามท่อรังไข่ หรือปีกมดลูกไปยังมดลูก ถ้าไข่มีการผสมกับอสุจิในช่วงนี้ จะเกิดการปฏิสนธิ ซึ่งไข่ที่ผสมแล้วจะเคลื่อนตัวไปฝังที่ผนังมดลูกซึ่งหนานุ่มและเป็นบริเวณที่ตัวอ่อนจะเจริญเติบโตต่อไป แต่ถ้าไข่ไม่ได้รับการผสมร่างกายก็จะปล่อยให้ผนังมดลูกและไข่สลายตัวออกมาทางช่องคลอดกลายเป็น...

การมีประจำเดือนที่ผู้หญิงหลายคนมักจะเรียกหรือรู้จักกันว่า "เมนส์" หรือ "ระดู" มักเกิดขึ้นพร้อมๆ กับการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย ที่ทำให้ผู้หญิงมีรูปร่างและมีกลิ่นตัวเฉพาะที่แตกต่างไปจากผู้ชาย ทั้งนี้เนื่องมาจากสารที่ร่างกายสร้างขึ้นในผู้หญิงแตกต่างจากในผู้ชาย สารดังกล่าวนี้ยังส่งผลทำให้เกิดประจำเดือนในผู้หญิงด้วย ปกติเด็กผู้หญิงจะมีประจำเดือนครั้งแรกเมื่ออายุประมาณ 11 - 15 ปี เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยสาว รังไข่ทั้งสองข้างที่ติดกับมดลูกจะเจริญเติบโตเต็มที่และพร้อมที่จะผลิตไข่ออกมาทุกเดือน โดยปกติจะมีไข่ตกจากรังไข่เดือนละ 1 ฟองสลับกันเดือนละข้าง เมื่อไข่ตกจะเคลื่อนตัวเข้าสู่ท่อนำไข่และไปฝังตัวที่ผนังมดลูก ซึ่งจะมีลักษณะหนาขึ้นเพราะสะสมสารอาหารต่างๆ เอาไว้สำหรับเลี้ยงตัวอ่อน หากไข่ไม่ได้ผสมกับเชื้ออสุจิ ผนังก็จะหลุดลอกออกมาเป็นประจำเดือน...

ในทศวรรษนี้ สังคมไทยกำลังเข้าสู่การเปลี่ยนแปลงสำคัญ นั่นคือ การเป็นสังคมสูงวัย ด้วยอัตราการเกิดที่ลดลง สวนทางกับสถิติแม่วัยรุ่นที่เพิ่มขึ้นและด้วยคำถามสำคัญถึงการเกิดและการมีชีวิตอยู่ อย่างมีคุณภาพของสังคมไทย เรื่องของท้องไม่พร้อมกับการเกิดจึงสัมพันธ์กันอย่างแยกไม่ออก โดยเฉพาะเมื่อมองจากมุมของสิทธิอนามัยเจริญพันธุ์ แต่ความยากลำบากอย่างยิ่งของการทำความเข้าใจเรื่องท้องไม่พร้อมกับการเกิดก็คือ การที่ร่างกายผู้หญิงเป็นพื้นที่ต่อสู้รองรับอุดมการณ์หลายอย่างเกินไป เริ่มจาก... อุดมการณ์เรื่องเพศ ที่กำหนดแบบแผนปฏิบัติไว้อย่างแข็งตัว เช่น อนุญาตให้มีได้ในสถาบันการแต่งงานในวัยอันสมควร และในความสัมพันธ์ต่างเพศ ฯลฯ อุดมการณ์เรื่องผู้ชายเป็นใหญ่ ที่ยอมรับอิทธิพลของผู้ชายในการกำหนดความเป็นไปของชีวิตทางสังคมมากกว่าผู้หญิง แม้จะเป็นเรื่องเกี่ยวกับเนื้อตัวร่างกายของผู้หญิงเองก็ตาม อุดมการณ์ครอบครัวสมบูรณ์ ที่สร้างระบบคุณค่าให้ความสำคัญกับการเกิดและการมีลูก โดยวางเฉยไม่เห็นว่าความตั้งใจ/ไม่ตั้งใจท้อง หรือความพร้อม/ไม่พร้อมที่จะตั้งครรภ์ของผู้หญิง เป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญในการตัดสินใจ ผู้หญิงจำนวนมากต้องเสียลละความต้องการ...

จากการรวบรวมงานศึกษาวิจัยต่างๆ รวมทั้งข้อมูลจากการให้บริการปรึกษาทางเลือก พบว่า สาเหตุที่ผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อมมาจากปัจจัยต่างๆ โดยประมวลตามปัจจัยได้ ดังต่อไปนี้ สาเหตุจากที่ทำให้เกิดการตั้งครรภ์ได้ ไม่ใช้วิธีการใดๆ ในการคุมกำเนิดเมื่อมีเพศสัมพันธ์ จากประสบการณ์ของสมาชิกเครือข่ายฯ ในการให้การปรึกษาทั้งตั้งต่อตัวและทางโทรศัพท์ พบว่าผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อมกว่าร้อยละ 50 ตั้งครรภ์เพราะไม่ได้คุมกำเนิด ใช้วิธีการคุมกำเนิดไม่ถูกต้อง เช่น ลืมกินยา กินยาไม่ตรงเวลา ถุงยางอนามัยแตกระหว่างมีเพศสัมพันธ์ ไม่ไปฉีดยาตรงตามกำหนดนัด เป็นต้น ใช้วิธีการคุมกำเนิดที่ไม่มีประสิทธิภาพ เช่น การนับระยะปลอดภัย การหลั่งภายนอก หรือ การใช้ยาคุมฉุกเฉินเป็นวิธีการคุมกำเนิดหลักแทนที่จะใช้เมื่อฉุกเฉินเท่านั้น สาเหตุที่ทำให้การตั้งครรภ์นั้นไม่พร้อม เมื่อเกิดการตั้งครรภ์ความไม่พร้อมอาจจะมาจากเหตุในด้านต่างๆ ดังต่อไปนี้ ด้านสุขภาพผู้หญิง ...

การยุติการตั้งครรภ์ที่ไม่ปลอดภัย มีวิธีดูเบื้องต้นใน 4 ประเด็นดังต่อไปนี้ สถานบริการ สถานบริการไม่มีสุขลักษณะที่ดี สภาพโดยทั่วไปไม่สมกับเป็นสถานบริการสุขภาพไม่มีเอกสารการจดทะเบียนแสดงให้เห็นชัดเจนในสถานบริการผู้ให้บริการ ผู้ให้บริการแอบอ้างว่าเป็นแพทย์ ไม่มีเอกสารประกอบวิชาชีพเวชกรรมแสดงให้เห็นชัดเจนที่สถานบริการวิธีการยุติการทำแท้ง วิธีการ : ใช้ของมีคมแทงไปที่ช่องคลอด/มดลูก , ฉีดน้ำ น้ำเกลือ หรือสารเคมีต่างๆ เข้าไปในช่องคลอด/มดลูก, การบีบ เหยียบ รีดที่ท้องน้อย  การใช้ยา : ไม่มีการซักถามอายุครรภ์ (โดยมักอ้างว่าใช้ยาได้ในทุกอายุครรภ์) ,  ไม่การซักประวัติการแพ้ยา และโรคประจำตัว, แหล่งที่ขายยาดูไม่น่าเชื่อถือ ไม่มีหน่วยงานอ้างอิง หรือแอบอ้างชื่อหน่วยงานอื่นๆ อายุครรภ์ อ้างว่าสามารถยุติการตั้งครรภ์ได้ในทุกอายุครรภ์ โดยไม่มีข้อยกเว้น ที่มา : หนังสือเครือข่ายสนับสนุนทางเลือกของผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม