เรื่องเล่าจาก RSA

คุณคิดว่าเสียงของหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมที่เรียกร้องสิทธิในเนื้อตัวและร่างกายของตัวเอง แตกต่างจากการเรียกร้องสิทธิอื่นๆ ในการมีชีวิตไหม  เราอาจเห็นการเรียกร้องสิทธิมากมายจากการถูกลดทอนการมีศักดิ์ศรีในการดำรงตน เรียกร้องสิทธิจากการถูกเลือกปฏิบัติจากสังคมที่เหลื่อมล้ำนี้ คุณคิดว่า .... หากหญิงท้องไม่พร้อมออกมาเรียกร้องสิทธิตรงนี้ จะเป็นอย่างไรคุณคิดว่า ....... เสียงของพวกเธอจะดังสักแค่ไหน หากสังคมยังมองเห็นเป็นเรื่องผิดบาป มากกว่าเรื่องสิทธิของผู้หญิง คุณเองจะก่นด่า หรือ เห็นใจที่พวกเธอเข้าไม่ถึงสิทธิ ไม่มีทางเลือกในการใช้ชีวิต เพราะเราต่างทำให้เรื่องของการยุติการตั้งครรภ์เป็นเรื่องผิดบาป เป็นเรื่องน่ากลัว น่าอายในสังคม เพราะเราต่างไม่ได้มองว่าพวกเธอคือผู้ที่ประสบปัญหา บุคลากรทางการแพทย์เอง ก็ไม่ได้มองว่าพวกเธอคือคนไข้ที่ต้องดูแล รักษาให้สามารถมีชีวิตที่ดีต่อไปได้ พวกเธอจะเป็นคนไข้ก็ต่อเมื่อ ไปทำแท้งเถื่อนตกเลือดมาโรงพยาบาลแล้วเท่านั้นน่ะหรือ ? การปฏิบัติต่อพวกเธอเช่นนี้ จะทำให้เสียงของผู้หญิงเบาลง...

ในวันที่เธอแบกความเจ็บช้ำมาโรงพยาบาล สามีเธออยู่ไหน? ชมพู นามสมมติ สภาพภายนอกดูอิดโรย ดวงตาเศร้าหมอง มาโรงพยาบาลด้วยความหวังและความบอบช้ำอย่างสาหัสในจิตใจ เธอนำใบอัลตร้าซาวด์มาปรึกษาคุณหมอ ว่าไม่สามารถตั้งครรภ์ต่อได้ คุณหมอส่งพบนักสังคมสงเคราะห์ เพื่อให้การปรึกษาทางเลือก และเยียวยาจิตใจ ให้เธอดีขึ้น ยังไม่ทันเอ่ยคำใดๆ น้ำตาเธอก็พรั่งพรูไหลอาบสองข้างแก้ม นักสังคมสงเคราะห์หยิบกระดาษทิชชูที่ต้องมีไว้ประจำในห้องให้การปรึกษา ยื่นให้เธอ    ชมพู ตั้งครรภ์ท้องที่ 3 จากการกินยาคุมกำเนิดไม่สม่ำเสมอในระยะหลัง เพราะเหน็ดเหนื่อยจากการทำงาน ที่ต้องหาเลี้ยงครอบครัวเพียงลำพัง ด้วยภาระลูกทั้งสองอยู่ในวัยเรียน และด้วยสถานการณ์โควิด ทำให้รายได้รายวันเธอลดลงครึ่งหนึ่ง ยังดีที่เธอไม่ต้องถูกออกจากงาน แต่ยังต้องทำงานหนักอยู่เช่นเดิม ช่วงไหนรับจ้างตัดยางได้เธอก็จะไปทำ ทำไมเธอจึงหาเลี้ยงครอบครัวเพียงคนเดียว พ่อของลูกอยู่ไหน ? พ่อของลูก สามีของเธอ ที่ยกย่องหญิงอื่นเสมอเธอ แต่เธอต้องจำยอมทนเพราะอาศัยอยู่ในบ้านของสามี ที่นี่ไม่ใช่บ้านเกิดของชมพู เธอมาจากอีกภาคหนึ่งของประเทศ เคยหนีกลับไปอยู่บ้านของตนเองแต่ทนคิดถึงลูกไม่ไหว เพราะสามีไม่ยอมให้ลูกไปอยู่ด้วย จึงกลับมาอยู่ในวังวนชีวิตที่บอบช้ำ ซ้ำแล้วซ้ำเล่าเช่นเดิม... นอกจากสามีจะทำร้ายจิตใจเธอแล้ว ยังมีทำร้ายร่างกายเธอด้วยหากไม่พอใจ และเหตุที่เธอต้องตัดสินใจเลือกยุติการตั้งครรภ์...

เรื่องผิดพลาด เป็นเรื่องธรรมดาของชีวิต ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น ความเข้าใจและการยอมรับความรู้สึกของกันและกันของคนในครอบครัวถือว่าสำคัญที่สุด เด็กวัยรุ่นท้องไม่พร้อม มักจะเดินก้มหน้ามารับคำปรึกษา พร้อมผู้ปกครองที่มีสีหน้าแววตาเคร่งเครียด การให้คำปรึกษา/บำบัดครอบครัว ก็เพื่อให้เด็กและครอบครัว ยอมรับกับสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างเข้าใจ เห็นถึงสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา เสริมศักยภาพเด็กและครอบครัวเพื่อให้สามารถกลับไปตั้งหลัก และร่วมเผชิญปัญหาไปด้วยกันได้ บทเรียนชีวิตเรื่องนี้ทำให้เด็กรู้สึกผิดต่อตัวเองและครอบครัว โดยไม่ต้องไปซ้ำเติมด้วยถ้อยคำรุนแรง การหล่อหลอมความรู้สึกเด็กขึ้นมาใหม่ ด้วยการสร้างความรักความเข้าใจ ไม่ได้หมายความว่าสิ่งที่เขาทำนั้นถูกต้อง แผลในใจนี้ติดตัวเด็กไปอีกนาน แต่พลังความรักความเข้าใจใหม่ จะเป็นเกราะป้องกันให้เด็กแกร่งขึ้นเมื่อต้องเผชิญปัญหาต่อไปในวันข้างหน้า เด็กจะมีทักษะในการจัดการกับปัญหาได้ดีกว่าเดิม หากเราผลักไสลูกออกจากบ้าน ประตูบานไหนจะเปิดรับลูกของเราไม่มีใครทราบ อ้อมกอดที่สวมกอดลูกแทนเราอาจไม่ปลอดภัย อย่าปล่อยให้เด็กต้องไปเผชิญกับปัญหาตามลำพังอย่างไม่รู้ผิดถูก   เมื่อเกิดเหตุการณ์ท้องไม่พร้อมขึ้นในครอบครัว ควรใช้โอกาสนี้ในการสอนลูกใหม่ และกลับมาทบทวนตัวเอง ว่าเราบกพร่องในบทบาทพ่อแม่อย่างไรบ้าง เมื่อพลั้งพลาด กอดก่อนสอนทีหลัง ยังใช้ได้เสมอมา  การประสบปัญหาว่าแย่แล้ว การไม่มีคนอยู่ข้างๆ...

“มีเรื่องอยากเล่าค่ะ..”“มีเคสโดนข่มขืน เป็นผู้พิการเดินไม่ได้ไปที่โรงพยาบาล….. แต่แพทย์ส่งต่อให้ไปที่คลินิก….”“เศร้าจัง….”ในวันที่กฎหมายทำแท้งได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว เราได้รับแจ้งจากโรงพยาบาลรัฐแห่งหนึ่งในจังหวัดภาคเหนือ ว่ามีหญิงอายุ 35 ปี ถูกข่มขืนและตั้งครรภ์ได้ 7 สัปดาห์โดยผู้เป็นแม่ได้อุ้มพามา ที่น่าเห็นใจคือ หญิงนั้นมีความพิการด้านสติปัญญาและกาย เดินไม่ได้ต้องใช้วีลแชร์ ซึ่งกรณีนี้เข้าข่ายกฎหมายทำแท้งมาตรา 305 (3) อย่างชัดเจน คือตั้งครรภ์เนื่องจากมีการกระทำความผิดเกี่ยวกับเพศ ซึ่งภายใต้กฎหมายใหม่นี้ ไม่ต้องมีการแจ้งความ และแม่ผู้พามารับการรักษาที่โรงพยาบาลยืนยันเหตุแห่งการตั้งครรภ์ปัจจุบันการยุติการตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลรัฐ สามารถเบิกจาก สปสช. หรือ...

ตอน การคุมกำเนิดไม่ใช่เรื่องของผู้ชาย แต่เป็นเรื่องของผู้หญิงชัด ๆ อ่านหัวข้อเรื่องแล้วเหมือนเป็นการปัดความรับผิดชอบให้ฝ่ายคุณผู้หญิงทุกคนนะครับ แต่ลองอ่านบทสนทนาด้านล่างนี้ก่อนครับ (ขอตัดบทมาตรงที่สำคัญเลยนะครับ)หมอ : ไม่ทราบครั้งนี้ทำไมถึงท้องครับหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อม : บอกให้ผู้ชายใส่ถุงยางค่ะ แต่ผู้ชายเค้าไม่ใส่หมอ : แล้วไม่กลัวท้องหรอครับหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อม : เค้าบอกเค้าคุมเองได้ หมอให้บริการยุติการตั้งครรภ์กับผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม ทุกช่วงอายุ ที่ได้รับการประเมินและเข้าเกณฑ์ของกฎหมายและแพทยสภา สัปดาห์ละ 6 คน ตามกำลังความสามารถของทีมงาน และโรงพยาบาล หมอถามคนไข้ทุกคน ว่าสาเหตุการท้องไม่พร้อมในครั้งนี้เกิดจากอะไร...

ณ คลินิกวัยรุ่น ญ สาว 14 ปี : ของเราเป็นตัว เห็นหัวแล้ว ญ สาว 15 ปี : ของเรายังเป็นก้อน ๆ อยู่เลย บทสนทนาของแม่วัยรุ่นที่กำลังพูดถึงลูกในท้อง เด็กสาวที่กำลังจะเป็นแม่คนในวัยสิบกว่า ๆ สองคนนี้ ต้องออกจากโรงเรียนกะทันหันเพราะตั้งครรภ์ ............................................................................................ ส่วนมากวัยรุ่นที่ตั้งครรภ์ แม้โรงเรียนจะอนุญาตให้เรียนต่อได้ แต่เด็กก็ค่อย ๆ เอาตัวเองออกจากโรงเรียนในระบบ ด้วยความอายที่ต้องอุ้มท้องไปนั่งเรียน อายที่ต้องตอบคำถาม...

เรื่องเล่าจากอาสา RSA ผู้ใช้นามปากกาว่า “สุดทาง” ข่าวซากทารกโดนทิ้งแล้วหมาลากเอามาแทะ ถูกทิ้งในกะละมังหรือถังขยะ หลายคนคงรู้สึกสลดใจเสียใจ แน่นอนสิ่งแรกที่ข่าวมักประโคมพาดหัวข่าวคงไม่พ้นคำว่า “แม่ใจยักษ์” สิ่งที่แปลกคือคนที่ถูกกล่าวหาว่าใจร้ายเสมอคือ “ผู้หญิง” แต่เรื่องที่เกิดขึ้นเหล่านี้มักไม่เคยอ้างอิงถึง “ผู้ชาย” ที่ทำให้ผู้หญิงเกิดการตั้งครรภ์ขึ้นมาเลย สังคมไทยมักมองว่าการป้องกันการตั้งครรภ์เป็นภาระของผู้หญิง ทั้งๆ ที่เรามีเทคโนโลยีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพสำหรับผู้ชายคือ ถุงยางอนามัย แต่วัยรุ่นหญิงที่พกถุงยางกลับถูกมองว่าสำส่อนทางเพศ มีหลายกรณีที่ผู้ชายก็หว่านล้อมว่าจะรับผิดชอบในสิ่งที่เกิดขึ้น แต่ด้วยความตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ เมื่อผู้หญิงท้องแล้วก็มักถูกทอดทิ้งให้เผชิญปัญหาเพียงลำพัง ผลกระทบจากการหาทางออกไม่ได้ เกิดความเครียด ซึมเศร้า...

“เลี้ยงลูกมันไม่ง่ายเหมือนเล่นตุ๊กตา” คำพูดของแพทย์หญิงท่านหนึ่งที่ได้สัมผัสใกล้ชิดผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เธอเข้าใจ เคารพการตัดสินใจ และให้บริการที่ปลอดภัยทำให้ผู้หญิงไม่บาดเจ็บหรือตายจากการทำแท้งเถื่อน แต่กลับถูกตั้งข้อกล่าวหาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2561 ฐานทำให้แท้งและมีการออกหมายจับและสอบสวนผู้หญิงที่มารับบริการด้วย…นับจากตรงนั้น ถือเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการขับเคลื่อนเพื่อแก้กฎหมายทำแท้งที่เก่าแก่และใช้มานานมากกว่า 60 ปี เพราะการยุติการตั้งครรภ์ไม่ใช่อาชญากรรม แต่คือหนึ่งในบริการสุขภาพ ที่แพทย์ควรให้บริการกับผู้หญิงที่ประสบปัญหาได้อย่างมีศักดิ์ศรี.. “ในบางประเทศ การแก้กฎหมายเป็นไปได้เมื่อมีแพทย์ถูกจับ ถ้าหมอจะต้องเป็นคนคนนั้น หมอก็ยินดี”เริ่มจากเครือข่ายท้องไม่พร้อม และเครือข่ายอาสา RSA ยื่นคำร้องต่อสำนักผู้ตรวจการแผ่นดินในวันสตรีสากลที่ 8 มีนาคม ผ่านไปสองเดือนได้รับคำตอบว่าไม่มีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ จึงได้ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญโดยตรง...

การที่หมอคนหนึ่งจะยืนหยัดให้บริการยุติการตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลได้นั้นมันไม่ง่ายเลย ต้องผ่านปัญหาสารพัดและต่อสู้กับอคติมากมายจากบุคลากรในโรงพยาบาลที่เชื่อว่าการทำแท้งนั้นคือบาป ที่จริงแล้วถ้าหมออยู่เฉยๆ ปฏิเสธคนไข้ไป...ดูเหมือนจะง่ายกว่า แต่นั่นไม่ใช่วิสัยของแพทย์ RSA ... การที่ประเทศเรามีผู้หญิงจำนวนมากต้องบาดเจ็บและเสียชีวิตจากการทำแท้งไม่ปลอดภัย ได้ปลุกให้บุคลากรสาธารณสุขจำนวนหนึ่งลุกขึ้นมาในนามของเครือข่ายอาสา RSA เพื่อทำอะไรบางอย่างกับความสูญเสียที่ไม่จำเป็นนี้ แต่การทำงานนั้นกลับไม่ราบรื่นและง่ายดาย โดยเฉพาะในช่วงการระบาดของโควิด19 ณ โรงพยาบาลในอำเภอหนึ่งในภาคอีสาน มีแพทย์และทีมงาน RSA ให้บริการยุติการตั้งครรภ์โดยรับส่งต่อจากสายปรึกษา 1663 หน่วยบริการปรึกษา และจากรพ.ที่ไม่มีบริการนี้ ที่สำคัญคือที่นี่หมอรับบริการที่อายุครรภ์มากกว่า 12 สัปดาห์ ซึ่งเป็นโรงพยาบาลไม่กี่แห่งในประเทศที่ให้บริการ กลางเดือนมีนาคม-ในช่วงต้นของการระบาดของโควิด ทีมงานถูกขอให้ยกเลิกบริการนี้เพื่อเตรียมรับวิกฤตโควิด...

ต้นเหตุในสถานการณ์ท้องไม่พร้อมอาจเกิดจากผู้ชายและผู้หญิง ด้วยการรักชอบยินยอมพร้อมใจทั้ง 2 ฝ่ายหรือเกิดจากความรุนแรงในครอบครัว การถูกกระทำจากคนที่มีวุฒิภาวะ หน้าที่การงานดี เช่น เจ้านายกับลูกน้อง สามีกับภรรยา ครูกับนักเรียน... จนตั้งท้องโดยไม่ได้ตั้งใจ หรือตั้งใจก็ตาม แต่สุดท้ายการตั้งครรภ์นั้นถูกปฏิเสธ หลายคนก็จะอยู่กับตัวเองจนเกิดความเครียด หาทางออกไม่ได้ คิดฆ่าตัวตาย เพื่อหนีปัญหา บางคนหาทางออกโดยเข้าไปปรึกษาในเพจ หรือสายด่วนแต่ขอให้ไม่มีใครรับรู้กับทางเลือกที่เลือกไว้ บางคนอาจจะบอกเพื่อน บางคนบอกแม่ บางคนก็โทรหาพี่พยาบาลเพื่อหาทางออกที่ดีที่สุด ในสถานการณ์โควิด-19 ผู้เขียนได้มีโอกาสในการพูดคุย และรับทราบได้ถึงการตั้งครรภ์ที่ไม่พร้อมของผู้หญิงจากแทบทุกวัย ไม่ว่านักเรียน นักศึกษา วัยทำงาน แม่บ้านที่ได้ตัดสินใจร่วมกับสามี หรือหลายๆ...