เรื่องเล่า

ประเทศไทยยังมีเรื่องที่สะเทือนใจต่อเนื่องกับผู้หญิงทำแท้งที่ลงเอยด้วยการพาดหัวข่าวที่สะท้อนถึงปัญหาเรื่องความไม่เข้าใจหลาย ๆ อย่างของผู้ประสบปัญหาและสื่อ ดูได้จากข่าวเหล่านี้   28 ม.ค. 2564 “พบศพทารกคาดอายุครรภ์ 6 เดือนพันด้วยโสร่งนำมาทิ้งบ่อขยะจังหวัดกระบี่” 24 เม.ย. 2564 “จับสาววัย 30 ทิ้งศพทารกอายุครรภ์ 7 เดือนในห้องน้ำหญิง สนามบินดอนเมือง” 26 เม.ย. 2564 “พบศพทารกอายุครรภ์ 4-5 เดือน ยัดทิ้งชักโครกห้องน้ำวัดดัง...

เราเป็นบุคลากรของโรงพยาบาลท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี ที่โรงพยาบาลมีผู้หญิงท้องไม่พร้อมเข้ามาขอรับบริการยุติการตั้งครรภ์โดยตรง หรือ มาขอรับการปรึกษาที่ศูนย์พึ่งได้ ซึ่งมีการทำงานเพื่อช่วยเหลือผู้หญิงที่ประสบปัญหาท้องไม่พร้อม แม้ว่าโรงพยาบาลเราไม่มีบริการยุติการตั้งครรภ์ แต่สิ่งที่เราช่วยได้คือ การคัดกรอง ซักประวัติ ให้การปรึกษาทางเลือก ส่งพบแพทย์ตรวจอัลตราซาวด์ดูอายุครรภ์* ก่อนประสานไปรับบริการยุติการตั้งครรภ์ โดยแนวทางการส่งต่อ คือ ถ้าเป็นเคสวัยรุ่นอายุน้อยกว่า 20 ปี และอายุครรภ์ไม่เกิน 12 สัปดาห์ จะประสานไปยัง รพ. เครือข่ายในจังหวัดจันทบุรีที่มีบริการยุติการตั้งครรภ์หากเป็นเคสที่ไม่เข้าเงื่อนไขดังกล่าว...

มาหาคำตอบกัน: เหตุใดผู้หญิงท้องไม่พร้อมจึงเลือกยุติการตั้งครรภ์ เรารับรู้วลีนี้กันมานานว่า “ไม่มีผู้หญิงคนไหนตั้งใจท้องเพื่อไปทำแท้ง” แต่..ทำไมจึงยังมีผู้หญิงเข้ารับบริการยุติการตั้งครรภ์ ? เรามาป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พร้อมจะดีกว่าไหม ? แล้วการท้องไม่พร้อมของผู้หญิงเกิดจากสาเหตุใดกันแน่ ? เรามาหาคำตอบกัน..ข้อมูลการให้บริการสายด่วน 1663 ในช่วง 1 มกราคม - 31 กรกฎาคม 2564 พบว่า จำนวนผู้รับบริการที่มาปรึกษาท้องไม่พร้อมจำนวน 26,158 ราย เฉลี่ยเดือนละ 3,337...

เช้าวันหนึ่ง ข้าพเจ้าได้รับเคสส่งปรึกษาจากหอผู้ป่วยนรีเวชกรรมว่า มีแม่วัยรุ่นมาด้วยเลือดออกทางช่องคลอด เมื่อได้คุยจึงพบว่า เอิงเอย (นามสมมติ) อายุ 18 ปี ประสบปัญหาตั้งครรภ์ไม่พร้อม เธอไม่ได้มาโรงพยาบาลกับญาติ แต่มาพร้อมกับผู้คุมของราชทัณฑ์ ! ใช่ค่ะ เธอเป็นผู้ต้องหาที่โดนจับในคดียาเสพติด และใช้สารเสพติดก็เพียงเพื่อต้องการทำให้ตนเองแท้ง…ในระหว่างการควบคุมตัว เธอปวดท้อง และมีเลือดออกทางช่องคลอด จึงถูกนำตัวมารับการรักษา หลังรับการตรวจรักษา ครรภ์ของเธอยังปกติดี ไม่มีภาวะแท้ง...

“คุณหมอที่อยู่ภาคใต้นั่น ดูเขาภูมิใจเสียนักหนา ว่าเป็นหมอทำแท้ง” มีเสียงกระซิบมาให้แอบได้ยินอย่างนั้น“ครับ ก็ทำแท้งคือการรักษาคนไงครับ เป็นหมอก็ต้องรักษาคน” ผมตอบกลับไป ทั้งๆ ที่ยังไม่แน่ใจนักว่าคุณหมอที่อยู่ภาคใต้คนนั้นจะใช่ผมในบทสนทนาหรือเปล่า “เขายังภูมิใจว่าได้เป็นวิทยากร” นั่นไง มันใกล้ผมเข้าไปอีก เพราะไอ้คนที่อยู่ภาคใต้และมักเป็นวิทยากรจะเหลืออยู่สักกี่คน เหมือนเล่นเกมโชว์ทายชื่อดาราทางทีวีเข้าไปทุกที“ครับ การป้องกันไม่ให้ผู้หญิงที่จะไปทำแท้งจริงๆ ถูกทำแท้งเถื่อนจนเกิดอันตรายต่อร่างกายและชีวิต มันก็น่าจะเป็นหน้าที่ที่สำคัญของหมออีกเช่นเดียวกัน และหนึ่งในนั้นคือการทำแท้งให้อย่างปลอดภัยและป้องกันการท้องใหม่ให้เรียบร้อย” ผมยังจำวงล้อของงานอนามัยการเจริญพันธ์ุที่ครูสอนได้ว่า การแท้งที่ปลอดภัยมันคือหนึ่งในงานของวงล้อนั้น และเรื่องแท้งนี่แหละ ที่ไม่ค่อยมีหมอคนไหนอยากเข้ามาข้องเกี่ยว“สวัสดีค่ะคุณหมอ”หนูได้อ่านที่คุณหมอเขียนเกี่ยวกับการทำแท้งนั้นหนูคือคนหนึ่งที่เกิดอุบัติเหตุนั้น ทุกวันนี้บาปติดในใจหนูเสมอในทุกวันเวลาเชื่อผมสิครับ ไม่มีใครมีความสุขใจในการทำแท้งเอาลูกตัวเองออกมาหรอกครับ...

คุณคิดว่าเสียงของหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมที่เรียกร้องสิทธิในเนื้อตัวและร่างกายของตัวเอง แตกต่างจากการเรียกร้องสิทธิอื่นๆ ในการมีชีวิตไหม  เราอาจเห็นการเรียกร้องสิทธิมากมายจากการถูกลดทอนการมีศักดิ์ศรีในการดำรงตน เรียกร้องสิทธิจากการถูกเลือกปฏิบัติจากสังคมที่เหลื่อมล้ำนี้ คุณคิดว่า .... หากหญิงท้องไม่พร้อมออกมาเรียกร้องสิทธิตรงนี้ จะเป็นอย่างไรคุณคิดว่า ....... เสียงของพวกเธอจะดังสักแค่ไหน หากสังคมยังมองเห็นเป็นเรื่องผิดบาป มากกว่าเรื่องสิทธิของผู้หญิง คุณเองจะก่นด่า หรือ เห็นใจที่พวกเธอเข้าไม่ถึงสิทธิ ไม่มีทางเลือกในการใช้ชีวิต เพราะเราต่างทำให้เรื่องของการยุติการตั้งครรภ์เป็นเรื่องผิดบาป เป็นเรื่องน่ากลัว น่าอายในสังคม เพราะเราต่างไม่ได้มองว่าพวกเธอคือผู้ที่ประสบปัญหา บุคลากรทางการแพทย์เอง ก็ไม่ได้มองว่าพวกเธอคือคนไข้ที่ต้องดูแล รักษาให้สามารถมีชีวิตที่ดีต่อไปได้ พวกเธอจะเป็นคนไข้ก็ต่อเมื่อ ไปทำแท้งเถื่อนตกเลือดมาโรงพยาบาลแล้วเท่านั้นน่ะหรือ ? การปฏิบัติต่อพวกเธอเช่นนี้ จะทำให้เสียงของผู้หญิงเบาลง...

นักสังคมสงเคราะห์ RSA ได้รับการประสานจากสายด่วน 1663 ว่ามีหญิงตั้งครรภ์ไม่พร้อมในจังหวัด อายุครรภ์ก็ราว 20 สัปดาห์ ไม่เคยฝากครรภ์ ไม่ต้องการเปิดเผยการตั้งครรภ์ให้ครอบครัวและสังคมทราบ จึงโทรนัดให้มาอัลตร้าซาวด์ที่โรงพยาบาล และให้การปรึกษาทางเลือก เพื่อส่งต่อเครือข่าย RSA ได้อย่างเหมาะสมกับอายุครรภ์ของผู้ป่วย  29 สัปดาห์ 4 วัน นั่นคืออายุครรภ์ในวันที่มาตรวจ ทางเลือกจึงมีแค่ท้องต่อ เพราะไม่สามารถที่จะยุติการตั้งครรภ์ได้แล้ว จึงต้องประเมินศักยภาพว่าจะเลี้ยงดูลูกได้ไหม ประเมินสภาพครอบครัว เศรษฐกิจและสังคม...

“เลี้ยงลูกมันไม่ง่ายเหมือนเล่นตุ๊กตา” คำพูดของแพทย์หญิงท่านหนึ่งที่ได้สัมผัสใกล้ชิดผู้หญิงที่ท้องไม่พร้อม เธอเข้าใจ เคารพการตัดสินใจ และให้บริการที่ปลอดภัยทำให้ผู้หญิงไม่บาดเจ็บหรือตายจากการทำแท้งเถื่อน แต่กลับถูกตั้งข้อกล่าวหาเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2561 ฐานทำให้แท้งและมีการออกหมายจับและสอบสวนผู้หญิงที่มารับบริการด้วย…นับจากตรงนั้น ถือเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการขับเคลื่อนเพื่อแก้กฎหมายทำแท้งที่เก่าแก่และใช้มานานมากกว่า 60 ปี เพราะการยุติการตั้งครรภ์ไม่ใช่อาชญากรรม แต่คือหนึ่งในบริการสุขภาพ ที่แพทย์ควรให้บริการกับผู้หญิงที่ประสบปัญหาได้อย่างมีศักดิ์ศรี.. “ในบางประเทศ การแก้กฎหมายเป็นไปได้เมื่อมีแพทย์ถูกจับ ถ้าหมอจะต้องเป็นคนคนนั้น หมอก็ยินดี”เริ่มจากเครือข่ายท้องไม่พร้อม และเครือข่ายอาสา RSA ยื่นคำร้องต่อสำนักผู้ตรวจการแผ่นดินในวันสตรีสากลที่ 8 มีนาคม ผ่านไปสองเดือนได้รับคำตอบว่าไม่มีปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ จึงได้ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญโดยตรง...

“ผมถามหน่อยสิ ถ้าหากตอนนี้ เธอเกิดตั้งท้องขึ้นมา เธอจะรู้สึกยังไง” ผมถามนักเรียนแพทย์สาวสวยคนหนึ่งขณะที่นั่งเรียนอยู่ในห้อง ซึ่งแน่นอน ว่าผมกำลังเป็นคนสอน..... วันนี้สอนหนังสือวิชา “ทำแท้งศาสตร์” ให้นักเรียนแพทย์ปี ๕ ที่กำลังเรียนอยู่ในกองสูตินรีเวช อันที่จริงก็สอนอยู่ทั้งปีนั่นแหละ แต่กองนี้เป็นกองสุดท้ายแล้ว พวกเขากำลังจะได้ขึ้นเป็นนักเรียนแพทย์ชั้นปีที่ ๖ หรือ extern (ถ้าสอบทุกอย่างผ่าน) การสอนในรอบหน้าก็จะเป็นปี ๕ ที่เพิ่งขึ้นมาจากปี ๔...

ผมมันเป็นพวกเจ้าคิดเจ้าแค้น เรื่องนี้พ่อรู้ดี ด้วยเหตุนี้นึ่เองที่ทำให้พ่อไม่ค่อยจะเล่าเรื่องราวของความขัดแย้งของครอบครัวพี่น้องของพ่อให้ฟังถ้าไม่จำเป็น แต่ก็แปลก ที่ก่อนพ่อจะตายไปเพียงไม่นานนั้น พ่อกลับเล่าเรื่องราวมากมายให้ผมฟัง กระทั่งการฝากฝังให้ช่วยดูแลแม่ ประหนึ่งพ่อจะรู้ถึงวันสุดท้ายของตัวเองและก็เป็นไปตามคาด ผมรู้สึกได้ถึงความเจ็บแค้นและฝังใจเจ็บ..............................................................................................................“หมอแค่อยากจะบอกว่า ลักษณะของเซลล์มะเร็งที่เธอเป็นอยู่นั้นมันพบเป็นส่วนน้อย พบไม่บ่อยหรอก การรักษามันจึงไม่เหมือนคนอื่นๆ” ผู้หญิงที่ผมพูดคุยด้วยอยู่นั้นคือหญิงสาวที่มีแค่เกือบ ๔๐ ปี เธอกำลังต่อสู้อยู่กับโรคมะเร็งที่ปากมดลูกโดยการรับเคมีบำบัด อายุเธอยังน้อยเมื่อเทียบกับคนไข้คนอื่นๆที่เป็นโรคเดียวกับเธอ“หมอว่าหนูจะอยู่ได้อีกนานเท่าไหร่คะ” “ไม่รู้ว่ะ ขึ้นอยู่กับสวรรค์ หมอกำหนดไม่ได้” ผมยิ้มให้ สำหรับคนที่ถามออกมาแบบนี้ย่อมมีอะไรน่าสนใจ“แล้วเธอคิดว่ายังไงล่ะ”“หมอที่นู่นบอกว่าอย่างเก่งก็ปีครึ่ง” เธออ้างถึงหมอประจำโรงพยาบาลจังหวัดที่ส่งตัวเธอมารักษา“เอาอย่างนี้ ฉันจะเล่าให้ฟัง”...