หมอธนพันธ์

ผมเดินเข้าไปในร้านค้าของโครงการหลวงในสนามบินดอนเมือง  ในใจนึกอยากจะหาซื้ออะโดกาโว่ เอ๊ะ อะโดกาโด้เอ๊ะ อะโกดาโว่เอ๊ะ อะโวกาโด้เออ....ไอบ้า ไม่มีแฮะ.. ผมหยิบสตรอเบอร์รี่มา ๒ กล่อง จากนั้นก็เดินวนไปวนมา ได้กาแฟโครงการหลวงมาซองหนึ่ง รู้สึกคิดถึงมัน เมื่อก่อนจะมีกาแฟแบบนี้ติดบ้านตลอดเพราะเดินทางบ่อย ช่วงหลังแม้นเดินทางบ้างแต่ก็ไม่ได้เหลียวมอง เพราะว่ามันออกจะเข้มไปสักนิด ขมติดลิ้นทนนาน  ผมสะดุดที่ตู้แช่ผัก หยิบไชเท้ามา ๒ หัว กลับบ้านคืนนี้จะปั่นกินสดๆ อยากจะดีท็อกซ์สักหน่อย กรุงเทพฯ มันพิษเยอะ ผมนึกถามตัวเอง มันช่วยดีท็อกซ์ใจได้ไหมวะ................. Sex symposium...

Sex symposium มันมีชื่อไทยว่า “การประชุมระดับชาติ สุขภาวะทางเพศ ครั้งที่ ๓ การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น จากยุทธศาสตร์สู่การปฏิบัติที่ยั่งยืน” จะยาวไปไหนวะ มันถูกจัดขึ้นมาโดย สสส. และหน่วยงานใหญ่ๆร่วมด้วยอีกหลายหน่วยงาน เค้าเชิญผมมาร่วมในการบรรยายในหัวเรื่อง “มุมมองของแพทย์ต่อการทำแท้งที่ปลอดภัย” “ชื่อเชยจังครับอาจารย์” ผมบอกกับอาจารย์ที่เคารพรักในฐานะที่ท่านจะเป็นผู้ดำเนินรายการในช่วงผม ท่านเคยเป็นประธานราชวิทยาลัยสูติฯ ของผมเอง ท่านบอกว่า กลัวคนไม่เข้าฟัง “ก็เล่นตั้งขื่อเสียแบบนี้” ผมยังไม่เลิก“แล้วแป๊ะจะตั้งขื่อว่าอย่างไร” เลยถูกท่านย้อนกลับ“หมอ ช่วยหนูด้วย หนูท้อง” ผมเสนอ ห้องของผม...

การตั้งท้องประเภทหนึ่งที่พวกผมพยายามอธิบายให้พวกเขาทั้งคู่ทราบว่า “ท้องต่อไม่ได้ ควรทำแท้ง” นั่นคือคู่สมรสที่มีลูกในท้องเป็นโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรง เรื่องนี้อาจจะยากสักนิด แต่เชื่อไหม มันอยู่ในตัวพวกเรา จริงๆ เพราะผมกำลังพูดถึง “ระบบเลือดและการขนส่งออกซิเจน” ทันทีทันใดที่พวกเรามุดหัวออกมาจากจิ๋มของแม่แล้วแหกปากร้องแทบตายเพื่อที่จะหายใจเอาลมเข้าไปขยายปอดให้ได้นั้น กระบวนการแลกเปลี่ยนก๊าซของร่างกายก็เริ่มต้นขึ้นทันที อากาศถูกเราหายใจเข้าไปในปอด เข้าไปยังส่วนที่ลึกที่สุดซึ่งเป็นระบบหลอดเลือดฝอย ก๊าซออกซิเจนจะถูกดึงเข้าไปในหลอดเลือด โดยมีตัวมาจับคือฮีโมโกลบินบนผิวเม็ดเลือดแดง จากนั้นก็ถูกลำเลียงไปส่งยังส่วนอื่นๆของร่างกายต่อไปด้วยแรงปั๊มของหัวใจนั่นเอง ประเด็นของเรื่องที่กำลังจะเล่าก็คือ ฮีโมโกลบิน และความผิดปกติของฮีโมโกลบินบินนี้นี่เอง เราเรียกมันว่า “ธาลัสซีเมีย” เจ้าฮีโมโกลบินถูกกำหนดให้สร้างขึ้นมาด้วยพันธุกรรมของพ่อและแม่อย่างละครึ่ง คราวนี้ หากใครคนใดคนหนึ่งเกิดเป็นพาหะของความผิดปกติในการสร้างฮีโมโกลบิน ก็สามารถส่งพันธุกรรมนี้ไปให้ลูกด้วย และหากแจ๊กพ็อตจริงๆ ลูกเกิดได้รับพันธุกรรมของธาลัสซียเมียมาจากทั้งพ่อและแม่พร้อมกัน เขาก็จะเป็นโรคธาลัสซีเมียเต็มรูปแบบ บางแบบอาจจะแค่ซีดเล็กน้อย เม็ดเลือดแดงผิดรูป...

ถ้าใครสักคนจะต้องถูกขูดมดลูก กรุณาช่วยถามหมอสักนิด ว่าหมอจะขูดด้วยเหล็กขูดหรือจะดูดด้วยหลอดพลาสติก เอาล่ะ มาเริ่มกัน ถาม: ใครกัน ที่จะต้องถูกขูดมดลูก? ตอบ: ผู้หญิง   เออ แน่ดิ ผู้ชายมันไม่มีมดลูกนี่นา ถึงแม้จะผ่าตัดแปลงเพศมาจนมีจิ๋มได้แล้ว มันก็ยังไม่มีมดลูก จะขูดหรือดูดในรูตูด มันก็ไม่ใช่กิจกรรมทางการแพทย์สักหน่อย   เราขูดหรือดูดโพรงมดลูกเพื่อการรักษาหรือวินิจฉัยโรคเท่านั้นครับ เป็นต้นว่า การตั้งท้องผิดปกติก็ทำแท้งซะ แท้งไม่ครบก็ดูดออกให้ครบซะ นี่คือการรักษา แต่หากเป็นการวินิจฉัย อันที่จริงก็ทำแบบเดียวกัน นั่นคือขูดหรือดูดเอาโพรงมดลูกออกมาเพื่อให้ได้ชิ้นเนื้อแล้วพาไปตรวจดูว่ามันเป็นมะเร็งหรือไม่ หลักๆก็มีเพียงเท่านี้   แล้วทำไมผมจึงจั่วหัวว่า ขูดหรือดูด   นั่นเพราะสมัยก่อน เรามีเทคโนโลยีในเรื่องแบบนี้ไม่มาก เราจึงใช้เครื่องมือที่เป็นเหล็กคมๆ...

นายแพทย์มรกต กรเกษม รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข กล่าวถึงความคืบหน้าของ การช่วยเหลือหญิงที่ทำแท้งหลังตั้งครรภ์ขณะที่ยังไม่พร้อม และพบปัญหาการติดเชื้ออย่างรุนแรงหลังทำแท้งถึงร้อยละ 40 ทำให้อัตราการเสียชีวิตของผู้ทำแท้งสูงถึง 300 คนต่อแสน โดยร้อยละ 60 ของผู้ที่ทำแท้งเป็นวัยรุ่นและเยาวชน จึงมีการนำเสนอให้พัฒนาคุณภาพบริการหญิงหลังแท้ง และการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ โดยเน้นการรักษาภาวะแทรกซ้อนจากการแท้งที่ไม่ปลอดภัย การให้คำปรึกษาเพื่อป้องกันการแท้งซ้ำ และการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ด้วยเทคโนโลยีที่ปลอดภัยทันสมัยตามที่องค์การอนามัยโลกแนะนำ ซึ่งกระทรวงสาธารณสุข จะให้โรงพยาบาลทุกแห่งเร่งปรับเปลี่ยนใช้วิธีใหม่โดยเร็วสำหรับยาที่องค์การอนามัยโลกแนะนำในการรักษาการตกเลือดหลังแท้งและการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ ในระยะแรกของการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์มี 2 ชนิด ขณะนี้อยู่ระหว่างยื่นคำขอขึ้นทะเบียนในไทย แต่มีข้อบ่งใช้สำหรับเป็นยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน...

นี่เป็นบทความแรกของผมที่ปรากฏในสารสูตินรีแพทย์สัมพันธ์ ว่าด้วยเรื่องการทำแท้งครับ เมื่อวันที่ 20-22 กุมภาพันธ์ 2549 ที่ผ่านมา ผมมีโอกาสได้ไปเข้าร่วมประชุมประเมินผล “โครงการดูแลสุขภาพหญิงเกี่ยวกับการแท้ง” ซึ่งจัดโดยกองอนามัยการเจริญพันธุ์ ร่วมกับราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย ณ Cabbages & Condoms Resort เมืองพัทยา ในงานประชุมครั้งนี้ เราได้พบปะพูดคุยกันถึงเรื่องราวข่าวดี ที่พวกเราหมอสูติทั้งหลายเฝ้ารอมาเป็นเวลานาน นั่นก็คือ การมีราชกิจจานุเบกษาลงประกาศข้อบังคับแพทยสภา ว่าด้วยหลักเกณฑ์การปฏิบัติเกี่ยวกับการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ ตามมาตรา 305...

สองสัปดาห์ที่ผ่านมานี้ เป็นช่วงเวลาของการตามหาชีพจรของตัวเอง ไหนจะไปกรุงเทพ พัทยา ไปๆ มาๆ หาดใหญ่ ทั้งนี้ก็เพราะว่าต้องไปเป็นวิทยากรในประเด็นที่คาบเกี่ยวกับศีลธรรมอย่างแรง เรื่องของเรื่องก็มีอยู่ว่า สัปดาห์ที่แล้ว ราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทยได้จัดงานประชุมวิชาการประจำปีขึ้นที่โรงแรมแอมบาสซาเดอร์ จอมเทียน ในวันที่ 13-15 ตุลาคม และในวันที่ 12 นั้น ได้มี precongress workshop ก่อนหนึ่งวัน ซึ่งก็มีหลายเรื่องหลายห้องมากจนผมเองก็ยังจำได้ไม่หมดเลย แต่ที่จำได้แน่ๆ...

บทเรียนจากการใช้ข้อบังคับแพทยสภา ว่าด้วยหลักเกณฑ์การปฏิบัติเกี่ยวกับการยุติการตั้งครรภ์ทางการแพทย์ ตามมาตรา ๓๐๕ แห่งประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. ๒๕๔๘  นี่ก็ครบขวบปีที่สองแล้วสำหรับข้อบังคับที่ส่งผลต่ออนามัยการเจริญพันธุ์ของสตรีไทยฉบับนี้ ผมก็ยังไม่วายที่จะมาร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับสมาชิกทุกท่านอีกเช่นเคย ก่อนอื่นขออนุญาตทบทวนกันสักนิดว่า ในมาตรา 305 ที่เราๆพยายามทำความคุ้นเคยกันอยู่นั้นประกอบด้วย 2 วรรค วรรคแรกก็คือ การยุติการตั้งครรภ์ที่ครรภ์นั้น ส่งผลกระทบต่อสุขภาพมารดา อย่าลืมนะครับว่า คำว่าสุขภาพตามนิยามขององค์การอนามัยโลกนั้น รวมถึงสุขภาพกายและใจ การใช้ข้อบังคับแพทยสภาฯนั้น ระบุว่า ในกรณีสุขภาพทางจิตนั้น แพทย์สามารถให้การวินิจฉัยได้เลยโดยที่ไม่ต้องปรึกษาจิตแพทย์ (อย่าลืมว่าเราก็จบพบ.มาเหมือนกัน) และในกรณีที่ทารกในครรภ์มีความพิการรุนแรงนั้น ในข้อบังคับฯก็ระบุว่า...

พอจะได้แก้ไขก็มีการประท้วง น่าตลกที่ว่าบางครั้งการประท้วงเกิดจากคนๆเดียว (ที่ไม่มีโอกาสทำให้ภรรยาท้องได้ ไม่เคยมีโอกาสเลี้ยงเด็กดาวน์ ไม่มีโอกาสดูแลคนไข้แท้งติดเชื้ออาการปางตาย) การตัดสินปัญหาก็ใช้อารมณ์มากกว่าเหตุผล วันที่ 27 มิถุนายน 2550  วันนี้เป็นวันพุธกลางสัปดาห์ ตื่นขึ้นมาไม่รู้กี่โมง แต่นอนกลิ้งไปกลิ้งมาอยู่นานจนนาฬิกาปลุก กว่าจะออกจากที่พักก็ 7.15 น. รถราพลุกพล่านทีเดียว วันนี้ทำงานในคลินิกทั้งเช้าและบ่าย คนไข้ไม่ค่อยมาก ช่วงเช้าเราเปิด 4 ห้อง (สืบเนื่องจากการประชุมเมื่อวาน) สามารถเลิกคลินิกได้ภายในเวลา 11.30 น. ครูหาญเลยพอใจ ตอนเที่ยงผมแวะไปที่ห้องสมุดเพื่อยืมหนังสือมาอ่านหน่อย วันนี้ยืมหนังสือ...

วาทะเด่นของงานประชุมครั้งนี้เกิดจากการตั้งคำถามต่อตัวท่านเองว่า หากท่านเกิดมีแฟนแล้วเกิดไปมีเพศสัมพันธ์กัน ก็จะถูกครหาว่า “มีเพศสัมพันธ์หลังวัยอันควร” เห็นไหมว่า ผู้หญิงโดนทั้งขึ้นทั้งล่อง วันที่ 9 กันยายน 2550 วันนี้เป็นวันอาทิตย์ วันสุดท้ายของสัปดาห์ที่ 18 นับถอยหลังต่อไปก็พบว่ายังเหลืออีก 66 วันเท่านั้น ตั้งแต่วันอังคารที่ผ่านมา ผมกลับบ้านเพื่อไปเป็นส่วนร่วมในการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการณ์เรื่องการดูแลสตรีแท้งบุตร ที่สงขลา โดยกองอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย เป็นเจ้าภาพ ครั้งนี้โรงพยาบาลหาดใหญ่และภาควิชาของผมเป็นเจ้าภาพร่วมด้วย เลยอยากจะเขียนเป็นตอนๆ ไปครับ เช้าวันอังคารผมไป round เช้าตามปกติ อานีต้ายังไม่มาทำงาน...